Οι "θαλασσινές" Παναγιές

Είναι το... «Πάσχα του καλοκαιριού». Τιμάται παντού... Κάθε πιστός, όπου κι αν βρίσκεται, τον Δεκαπενταύγουστο θα ανάψει ένα κερί σε μια από τις εκκλησίες ή τα ξωκλήσια που είναι αφιερωμένα στην Παναγία.

Στη θρησκευτική συνείδηση των Ελλήνων η Παναγία κατέχει ξεχωριστή θέση.

Με μεγαλοπρεπείς ναούς αλλά και ταπεινά εκκλησάκια η Παναγία υμνείται σε όλη την Ελλάδα.

Στα νησιά, στην Κεντρική Ελλάδα, στο εξωτερικό, η Παναγία εξυψώνεται τον Δεκαπενταύγουστο.

Επίκεντρο των εορτασμών είναι κάθε χρόνο η Ευαγγελίστρια της Τήνου, όπου προσέρχονται αμέτρητοι προσκυνητές με ή χωρίς τάματα, με πίστη και ελπίδα.

Ωστόσο από τη μια άκρη του Αιγαίου στην άλλη, οι εκκλησιές της Παναγιάς χτισμένες όλες με τη δική τους αρχιτεκτονική, έχοντας τη δική τους ιστορία, αποτελούν ένα κομμάτι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή των κατοίκων και την ελληνικής ορθοδοξία.

Το μεγαλύτερο προσκύνημα είναι αυτό της Μεγαλόχαρης στην Τήνο. Ένα νησί που στο μυαλό και την καρδιά των Ελλήνων είναι απόλυτα ταυτισμένο με την Παναγία και τον Δεκαπενταύγουστο. Χιλιάδες προσκυνητές συρρέουν εδώ κάθε χρόνο, πολλοί από αυτούς γονυπετείς ανηφορίζουν με κατάνυξη προς την εκκλησία για να εκπληρώσουν το τάμα τους στην θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς. Η περιφορά του επιταφίου και η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνας σε ολόκληρη την πόλη δημιουργούν κατανυκτική ατμόσφαιρα γεμάτη θρησκευτικό δέος και συγκίνηση.

Στην Πάρο ο εντυπωσιακός ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής δεσπόζει στο κέντρο της Παροικιάς. Ανήμερα το βράδυ γίνεται η περιφορά του επιταφίου της Παναγίας, ενώ στο λιμάνι, η νύχτα γίνεται μέρα, όταν δεκάδες καΐκια με αναμμένες δάδες πλησιάζουν την προβλήτα δίνοντας το σύνθημα για την έναρξη της γιορτής με βεγγαλικά.

Η Παναγιά της Φολεγάνδρου σκαρφαλωμένη στο βράχο αγναντεύει το πέλαγος αγκαλιάζοντας το νησί απ΄άκρη σ΄άκρη. Στην εκκλησία γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι και στήνεται κοινό τραπέζι για όλους τους πανηγυριώτες. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγιάς είναι θαυματουργή και συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους της Φολεγάνδρου.

Η Παναγιά η Πορταΐτισσα βρίσκεται κάτω από το ενετικό κάστρο των Quirini στη Χώρα της Αστυπάλαιας και το πανηγύρι για χάρη της γίνεται την παραμονή στις 14 Αυγούστου, στον περίβολο της εκκλησίας με μεζέδες, μουσική και χορό. Ανήμερα της Παναγιάς μαγειρεύουν «λαμπριανούς», το απόγευμα πραγματοποιούνται τα παραδοσιακά «κουκάνια», ενώ το βράδυ είναι καλεσμένοι όλοι στο μεγάλο γλέντι.

Στη Νίσυρο η Παναγιά η Σπηλιανή βρίσκεται στο κάστρο του Μανδρακίου και το πανηγύρι της αποτελεί τη σημαντικότερη εκδήλωση του νησιού με προσέλευση κόσμου από όλα τα Δωδεκάνησα.

Στην Πέρα Παναγιά Κάσου δίνεται το ραντεβού των ξενιτεμένων Κασιωτών κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου. Στο χωριό των καραβομαραγκών και καπεταναίων η Πέρα Παναγιά γιορτάζει σημαιοστολισμένη. Από την παραμονή οι γυναίκες της Κάσου συγκεντρώνονται στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας για να ετοιμάσουν τους περίφημους μικροσκοπικούς κασιώτικους ντολμάδες που μαζί με το κρέας, το πιλάφι και τις τηγανητές πατάτες αποτελούν τα παραδοσιακά πιάτα του πανηγυριού. Μετά το φαγητό αρχίζει το γλέντι όπου η παραδοσιακή κασιώτικη λύρα είναι ο πρωταγωνιστής.

Στο χωριό Μενετές της Καρπάθου η Παναγιά των Μενετών είναι κτισμένη εδώ και 150 χρόνια στην άκρη του γκρεμού προσφέροντας πανοραμική θέα στο νησί. Τη μέρα της γιορτής το γλέντι ανάβει και οι ήχοι από τις λύρες και τις μαντινάδες γεμίζουν με τις μελωδίες τους το χωριό.

Η Παναγιά του Κάστρου στη Λέρο λέγεται πως έχει φιλοτεχνηθεί από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο και μαζί και ολόκληρο το νησί με πλήθος πιστών να έρχονται εδώ για τον εσπερινό όπου ψάλλονται τα εγκώμια και γίνεται περιφορά του επιταφίου της Παναγίας.

Η Παναγιά η Χρυσοσκαλίτισσα στο νομό Χανίων πήρε το όνομά της από ένα χρυσό σκαλοπάτι το τελευταίο από τα 98 που είχε. Ένα σκαλοπάτι που αναγκάστηκε να πουλήσει ο πατριάρχης μαζί με τα κτήματα της μονής για να πληρώσει τους αβάσταχτους φόρους που είχε επιβάλει ο σουλτάνος.

Η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα στην Ίο, χτισμένη πάνω σε έναν γκρεμό, αγκαλιάζει και προστατεύει το νησί απ΄άκρη σ΄άκρη. Τις μέρες της γιορτής της συγκεντρώνει όλους τους κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες του νησιού.