Τι είναι αυτό που μας δένει με τα σκυλιά μας;

Σκίτσο του Σπύρου Μουρατίδη

Από τον Άργο του Οδυσσέα μέχρι εμάς σήμερα…έχει αλλάξει κάτι στην σχέση μας;

Γιατί τα αγαπάμε τόσο πολύ τα σκυλιά αλλά και τα υπόλοιπα κατοικίδια;

Τι είναι αυτό που μας δένει με τα σκυλιά μας ή με τα άλλα κατοικίδια; Σχέσεις αγάπης που οι ρίζες τους χάνονται βαθιά μέσα στο χρόνο. Μάρτυρας της εξημέρωσης δεν είναι άλλος από τον Όμηρο όπου ο Άργος περίμενε καρτερικά 20 χρόνια να δει τον Οδυσσέα...  Η αγάπη προς τα ζώα και η συμβίωση με αυτά είναι δείγμα Πολιτισμού.

Αφορμή για να ξεδιπλωθεί αυτό το ρεπορτάζ ήταν η επίσκεψη μου πριν λίγο καιρό στην Βόρεια Ελλάδα όπου τα αδέσποτα ήταν δεκάδες… Άραγε πως είναι δυνατόν πλάσματα που σου παρέχουν αγάπη -και μάλιστα ανιδιοτελή-  να σε κοιτούν στα μάτια και να υπάρχουν άνθρωποι που τους κάνουν κακό ή τα διώχνουν; Ένα ερώτημα αναπάντητο αφού η αγάπη ανταμείβεται με κακία!

 Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου για το Πινάκιο

Ωστόσο σήμερα το θέμα θα το προσεγγίσουμε από την θετική του οπτική γωνία… και αυτή δεν είναι άλλη να εξηγήσουμε τι είναι αυτό που μας δένει με τα σκυλιά μας και τα ζώα μας.

Στο Πινάκιο μιλάνε η  Ειρήνη Κρυσταλλίδου, η οποία είναι ψυχολόγος και έχει ειδίκευση στην θεραπεία με την βοήθεια ζώων, η Πασχάλη Τέρψη, η οποία είναι Πρόεδρος  του σωματείου therapy dogs μιας ομάδας που υιοθετεί αδέσποτα σκυλιά και στην συνέχεια τα εκπαιδεύει για να προσφέρουν θεραπείες σε άτομα ΑμεΑ, η Κατερίνα Παπαποστόλου η οποία είναι Εκπαιδευτικός, Εκπαιδεύτρια Σκύλων Απόφοιτη Kynagon Dog Trainers Academy Δημιουργός Ομάδας Ζω.Ε.Σ  και η συγγραφέας Βάσια Χατζηγιαννάκη, η οποία έχει γράψει το Τουμπαλιν, ένα παιδικό βιβλίο μέσα από το οποίο τα παιδιά μαθαίνουν να αγαπούν τα ζώα…

Να σημειωθεί ότι το αρχικό σκίτσο το έχει επιμεληθεί ο σκιτσογράφος Σπύρος Μουρατίδης ενώ το γκράφιτι που παραθέτεται στο κομμάτι είναι ζωγραφισμένο στην Πτολεμαΐδα.  Κέρδος του ρεπορτάζ είναι αφού το διαβάσετε να βάλετε τουλάχιστον έξω από το σπίτι σας έναν μικρό κουβά με δροσερό νεράκι.. Θα είναι μια πρώτη νίκη καθώς θα ακολουθήσουν και άλλα ρεπορτάζ ανάλογα…

Ειρήνη Κρυσταλλίδου, ψυχολόγος με ειδίκευση στην θεραπεία με την βοήθεια ζώων:  Η σχέση μεταξύ του ανθρώπου και των άλλων ζώων έχει πολλές διαστάσεις

Η σχέση μεταξύ του ανθρώπου και των άλλων ζώων έχει πολλές διαστάσεις. Μια ίσως από τις σημαντικότερες διαστάσεις της σχέσης αυτής επεκτείνεται πολύ πέρα από τις ανάγκες επιβίωσης του ανθρώπου και σχετίζεται με το ευ ζην του.

Σημαντική έννοια στη μελέτη της σχέσης του ανθρώπου με τα ζώα αποτελεί ο όρος 11ου δεσμού. Σύμφωνα με την Αμερικανική Κτηνιατρική Εταιρία «ο δεσμός μεταξύ ανθρώπου και ζώου (human-animal bond) είναι μια αμφίδρομα ωφέλιμη και δυναμική σχέση, που επηρεάζεται από συμπεριφορές απαραίτητες για την υγεία και την ευεξία και των δύο. Αυτή συμπεριλαμβάνει, αλλά δεν περιορίζεται, συναισθηματικές, ψυχολογικές και σωματικές αλληλεπιδράσεις ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος».

Η σχέση με τα άλλα ζώα αρχίζει από την παιδική ηλικία του ανθρώπου. Ο δεσμός αυτός των παιδιών και των ζώων είναι αναμφισβήτητος. Τα ζώα είναι φυσικά μέρος του κόσμου του παιδιού, μάλιστα στις ΗΠΑ μεγαλύτερο ποσοστό από 70% των νοικοκυριών με μικρά παιδιά έχουν κάποιο κατοικίδιο. Ακόμη όμως και όταν μέσα στις οικογένειες δεν υπάρχει ένα ζώο συντροφιάς, τα παιδιά περιβάλλονται από ζώα από πολύ μικρή ηλικία. Έχουν κουτάβια, γατάκια, καμηλοπαρδάλεις, πίθηκους και αρκουδάκια στα ρούχα τους, στα παιχνίδια τους, στους τοίχους των σχολείων. Έρχονται σε επαφή με χαρακτήρες ζώων μέσα από τα κινούμενα σχέδια, τις ιστορίες στα βιβλία, τις ταινίες και τα βίντεο, μέσα από παιχνίδια στον υπολογιστή και στο διαδίκτυο ενώ αποκτούν βιωματικές εμπειρίες με την επίσκεψη σε ζωολογικούς κήπους και αγροκτήματα (Walsh, 2009).

Για τα παιδιά η ύπαρξη κάποιου κατοικίδιου ζώου στην ζωή τους είναι πολύ σημαντική. Σε έρευνα, παιδιά ηλικίας μεταξύ 7 με 10 ετών όταν τους ζητήθηκε να φτιάξουν μια λίστα με τα δέκα πιο σημαντικά πρόσωπα στη ζωή τους συμπεριέλαβαν δύο κατοικίδια (Foer, 2006). Σε αντίστοιχη έρευνα, σε ερώτηση σε ποιον θα απευθυνόταν τα παιδιά αν αισθανόταν λυπημένα, θυμωμένα, χαρούμενα ή ήθελαν να μοιραστούν ένα μυστικό σχεδόν τα μισά (42%) από τα παιδιά ηλικίας 5 ετών απάντησαν στο κατοικίδιο τους (Foer, 2006)

Έτσι λοιπόν διαβλέπουμε ότι από την παιδική κιόλας ηλικία υπάρχει μια φυσική τάση προς τα ζώα. Αν θέλαμε να προχωρήσουμε σε μια εξελικτική ανάλυση αυτό του ενδιαφέροντος προς τα ζώα,  θα ήταν απαραίτητο να αναφερθούμε στην έννοια της βιοφιλίας. Η υπόθεση της βιοφιλίας υποστηρίζει ότι υπάρχει μια θεμελιώδης, εξελικτική ανθρώπινη ανάγκη και ροπή προς άλλους ζωντανούς οργανισμούς και προς τις ίδιες τις διαδικασίες και λειτουργίες της ζωής. Η έννοια της βιοφιλίας περικλείει περισσότερο ένα έμφυτο ενδιαφέρον, αναφέρεται στην έμφυτη τάση του ανθρώπου να επικεντρώνεται στην ζωή και στις διαδικασίες της ζωής, γεγονός που προκαλεί μεγάλη ικανοποίηση. Εξελικτικά λοιπόν εξηγείται η τάση των ανθρώπων να προσελκύονται από τα άλλα ζώα. Ποια ωστόσο ψυχολογική ανάγκη καλύπτει η ανάπτυξη αυτού του δεσμού;

Ανάγκη για ανιδιοτελή αγάπη

Αν θέλαμε να αναλύσουμε υπό ψυχολογικές βάσεις τις ανάγκες που καλύπτει ο δεσμός μας με τα κατοικίδια ζώα θα εστιάζαμε κυρίως σε ένα σημεία, στην ανάγκη μας  για ανιδιοτελή αγάπη, ασφάλεια και επιβίωση. Η σημαντικότερη ίσως παράμετρο για την ανάπτυξη μιας υγειούς προσωπικότητας, σύμφωνα με την προσωποκεντρική προσέγγιση στο χώρο της ψυχολογίας, είναι η αποδοχή και η άνευ όρων αγάπη. Στις καθημερινές ανθρώπινες σχέσεις η αποδοχή και η αγάπη άνευ όρων αποτελεί μία ουτοπία καθώς ακόμη και στο πλαίσιο των σχέσεων μέσα στην οικογένεια η αγάπη προσφέρεται με όρους. Συχνά ακούμε γονείς να λένε στα παιδιά τους «θα σε αγαπάω εάν», μη γνωρίζοντας το πόσο σημαντικό είναι η αγάπη να προσφέρεται άνευ όρων. Σε μία κοινωνία λοιπόν, όπου ο σημαντικότερος παράγοντας για την ανάπτυξη μια υγειούς προσωπικότητας απουσιάζει έρχονται τα ζώα για να τον προσφέρουν. Έτσι λοιπόν απαντάμε στο ερώτημα γιατί δενόμαστε τόσο πολύ με τα ζώα…γιατί μας προσφέρουν χωρίς καν να τους ζητηθεί αυτό που τόσο απεγνωσμένα αναμένουμε από τους ανθρώπους ..την αγάπη χωρίς προϋποθέσεις!!!!».

Πασχάλη Τέρψη, Πρόεδρος  του σωματείου therapy dogs: Συνοδοιπόρος χωρίς αντάλλαγμα

«Γιατί αγαπάμε τόσο πολύ τον σκύλο μας; Καταρχήν γιατί είμαστε πολύ εγωιστές, η αγάπη και η αφοσίωση του σκύλου στο πρόσωπα μας τρέφει το εγώ μας. Είναι πολύ ωραίο να έχεις κάποιον δίπλα σου να χαίρεται με την χαρά σου, να λυπάται με την λύπη σου και να μην ζητάει τίποτα παρά μόνο χάδια και λίγο φαγητό. Αν το σκύλο σου τον συμπεριλάβεις στην οικογένεια σου ως ισότιμο μέλος τότε και ο σκύλος θα περνά καλά δίπλα σου, αν έχεις απλά ένα τετράποδο να σου βρίσκεται τότε εμένα μου δείχνεις πόσο κενός συναισθημάτων είσαι… Ο σκύλος είναι πλάι μας συνοδοιπόρος επειδή εμείς το επιλέγουμε και αυτό για μας προσφέρει δύο αυτιά που πάντα μας ακούν δύο μάτια μόνο για μας και πίστη και αγάπη που δεν μπορεί να στη δώσει κανένας άνθρωπος χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα…ακόμη και η αγάπη των γονιών πάντα κάτι ζητά».

Σχέσεις σκυλιών με άτομα ΑμεΑ

«Η σχέση των ατόμων με αναπηρία από την άλλη πλευρά είναι κάπως διαφορετική γιατί και οι δύο λειτουργούν με το πρωτογενές ένστικτο κάτι που εμείς οι «νοήμενες» το βάλαμε στην άκρη. Δηλαδή και οι δυο γνωρίζουν καλά από πριν τι ζητάει ο καθένας τους. Ο ανάπηρος έχει απέναντι του κάποιον που δεν θα τον κρίνει ΠΟΤΕ για το αν μπορεί να μιλήσει, να περπατήσει, αν είναι όμορφος η δύσμορφος, τον αγαπά έτσι όπως είναι… πράγμα πολύ σημαντικό για έναν ανάπηρο που στην καθημερινότητα του γίνεται δέκτης ποικίλων σχολίων του τύπου κοίτα πως είναι…!!! Ο σκύλος έχει απέναντι του έναν φίλο που ξέρει  να αγαπά και θα είναι δίπλα του.

Η εναλλακτική μορφή θεραπείας με την βοήθεια των σκύλων η οποία είναι ιατρικά τεκμηριωμένη έχει καταπληκτικά αποτελέσματα σε όλες τις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες, δεν είναι τυχαίο!».

                    

Παπαποστόλου Κατερίνα, Εκπαιδευτικός, Εκπαιδεύτρια Σκύλων Απόφοιτη Kynagon Dog Trainers Academy Δημιουργός Ομάδας Ζω.Ε.Σ: άδολη αγάπη, η παντοτινή, η αληθινή

Ζώντας από τριών ετών καθημερινά με σκύλο και έχοντας βιώσει μοναδικές στιγμές στο ταξίδι αυτό, αν ρωτηθώ το τι με δένει με έναν σκύλο, αβίαστα θα απαντούσα «τα πάντα»! Αυτό το τόσο χαρισματικό ζώο νιώθω να μου θυμίζει την αρχέγονη αθώα μου φύση, τη σύνδεσή μου από τον «παράδεισο» που κάποτε όλοι μας εκδιωχθήκαμε. Είναι η άδολη αγάπη, η παντοτινή, η αληθινή, η δίχως ατέλειες που μόνιμα σου χαρίζει απλόχερα και αυτό το βλέμμα του το τόσο αθώο πάντα. Οι σχέσεις λένε πως είναι «δούναι και λαβείν» μα νιώθω πως η σχέση μας με τον σκύλο είναι μόνο «δούναι» από την πλευρά του γιατί «λαβείν» δε θεωρώ πως θεωρείται η παροχή τροφής και νερού από μας. Όταν έχω συναντήσει σκύλους να θρηνούν δίπλα σε τάφους κηδεμόνων τους, σκύλους να στέκονται ακίνητοι στη μέση του πουθενά εκεί που τους παράτησαν και να τους περιμένουν να γυρίσουν να τους πάρουν δίχως να αναζητούν τροφή και νερό, σκύλους που κλείστηκαν σε καταφύγια, έχοντας υποτίθεται καλύτερη τύχη, μιας που δε θα πεθάνουν από ανθρώπινα χέρια στο δρόμο και αργοσβήνουν πίσω από παγωμένα κάγκελα. Δεν τρώνε και αφυδατώνονται. Γιατί λοιπόν να πιστέψω ότι ο σκύλος μας αγαπά για κείνο το κομμάτι «ψωμί» που του δίνουμε; Όχι! Ο σκύλος μας αγαπά για κείνη την αγκαλιά τη γεμάτη ασφάλεια και αγάπη που του προσφέρουμε. Για κείνο το χέρι γεμάτο στοργή που του απλώνουμε. Μας μαθαίνει να αγαπάμε με ανιδιοτέλεια, να μοιραζόμαστε, να είμαστε ευγνώμονες για όσα έχουμε, μας μαθαίνει να χαιρόμαστε με τα λίγα! Πόσο χαρούμενος είναι με μια βόλτα μόνο στη θάλασσα; Ο λόγος που δενόμαστε με το σκύλο μας είναι γιατί μας μαθαίνει «βιωματικά» την έννοια της αληθινής φιλίας, όπου στέκεσαι δίπλα στον καλύτερο σου φίλο μέχρι το τέλος! Με πίστη και υπομονή και τον αποδέχεσαι για αυτό που είναι. Δεν προσπαθείς να τον αλλάξεις. Και στα μάτια του είσαι ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου! Και μαθαίνεις μαζί του το ταξίδι της ζωής και του θανάτου, γιατί η στιγμή που αποχαιρετάς για πάντα τον καλύτερο σου φίλο είναι και η στιγμή που λες ότι η φιλοζωία κάνει για σένα! Γιατί όταν έχεις τη δύναμη στην τελευταία του πνοή εκεί που ο χρόνος παγώνει και πρέπει να τον αφήσεις ήρεμα να περάσει στην αντίπερα όχθη να είσαι εκεί, να του κρατάς το χέρι να μη φοβάται, τότε ναι, έχεις καταφέρει να βιώσεις τι σημαίνει αγάπη δίχως όρια και τέλος! 

Βάσια Χατζηγιαννάκη, συγγραφέας: Τα κατοικίδια είναι δάσκαλοι για τα παιδιά

Αυτό που μας δένει (σ.σ με τα ζώα) είναι η συναισθηματική μας νοημοσύνη που μας επιτρέπει να βιώνουμε την σύνδεση μας με τον εαυτό μας και την φύση γενικότερα, αλλά και με όλα τα έμψυχα πλάσματα.Με τα κατοικίδια δημιουργούμε σχέσεις ζωής.

Άλλωστε τα κατοικίδια είναι δάσκαλοι για τα παιδιά. Τους μαθαίνουν τόσα πολλά... πως να συνδέονται με την καρδιά, πως να συνυπάρχουν, τους μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα, να θέτουν υγιή όρια αλλά και έχουν ανοχή.

(Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας το βιβλίο της Τουμπαλιν, Πρόκειται για μια  θαλασσινή περιπέτεια που διαδραματίζεται στο Καστελλόριζο. Στην έκδοση περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με την προστασία των θαλάσσιων χελωνών από τον σύλλογο ΑΡΧΕΛΩΝ).