Του Σπυρίδωνος Χ.
Μουρατίδη*
 |
| Γαστούρι Κέρκυρας. Το ορφανοτροφείο της Αμερικανικής Περίθαλψης Εγγύς Ανατολής από το Αρχείο του κ. Μουρατίδη |
Μετά τη
Μικρασιατική Καταστροφή, η Κέρκυρα λειτούργησε ως κέντρο υποδοχής προσφύγων. Η
έλευση των προσφύγων πραγματοποιήθηκε στη μεγάλη τους πλειονότητα με τη μορφή
ομαδικών αποστολών. Μεμονωμένες αφίξεις προσφύγων υπήρχαν από την αρχή ταυτόχρονα
με τις ομαδικές αποστολές, αφορούσαν δε μεμονωμένα άτομα, μέλη κάποιας
οικογένειας, με τη στενότερη ή την ευρύτερή της έννοια , που έρχονταν στο νησί
για να ενωθούν μαζί της.
Η Κέρκυρα δεν είχε τη δυνατότητα να κρατήσει
κάποιο σημαντικό ποσοστό από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, του Πόντου και
της Ανατολικής Θράκης, που κατέφυγαν σε αυτή. Η έλλειψη δυνατότητας
επαγγελματικής αποκατάστασης ήταν ο κυριότερος από τους λόγους οι οποίοι
ανάγκασαν τους πρόσφυγες να φύγουν από αυτήν, αναζητώντας κάποιο καταλληλότερο
μέρος για οριστική εγκατάσταση στην υπόλοιπη Ελλάδα. Έτσι, από τους 30.000
περίπου πρόσφυγες που κατέφυγαν στο νησί, το 1930 απέμειναν περίπου 2.000.
Στην Κέρκυρα, όπως εξάλλου και σε άλλα μέρη
της Ελλάδας, προσέφυγαν και Αρμένιοι πρόσφυγες. Ελάχιστοι ήταν όμως αυτοί οι
οποίοι παρέμειναν στο νησί. Η αναχώρησή τους, στην συντριπτική τους πλειονότητα,
έγινε ομαδικά. Στις 30 Οκτωβρίου 1923, το Υπουργείο Υγιεινής, λίγες ημέρες αφού είχε αποδεχτεί το αίτημα εξήντα αρμενίων
προσφύγων για μετακίνησή τους στην Ανατολική Μακεδονία, αλλάζει τακτική και
περιορίζει τις μετακινήσεις των Αρμενίων στην περιοχή αυτή, προδιαγράφοντας
έτσι το πλαίσιο βάσει του οποίου θα γίνονταν αργότερα οι ομαδικές τους
μετακινήσεις, οι οποίες θα πραγματοποιούνταν ανεξάρτητα από τη θέλησή τους. Η
αλλαγή αυτή στο σχεδιασμό του Υπουργείου, όσον αφορά την κατανομή στον ελλαδικό
χώρο των αλλοεθνών προσφύγων, αποτελεί μέρος της προσπάθειας διατήρησης της
εθνικής ομοιογένειας ορισμένων περιοχών, με πρώτη την Ανατολική Μακεδονία. Το
Φεβρουάριο του 1924, το Υπουργείο Υγιεινής ζητεί από τη Νομαρχία Κέρκυρας να του
γνωρίσει τον αριθμό των αρμενίων και κιρκασίων προσφύγων, διακρίνοντάς τους σε
γεωργούς και σε αστούς, προφανώς με σκοπό, αξιολογώντας τα στοιχεία αυτά, να
τους μετακινήσει σε κατάλληλα για εγκατάστασή τους μέρη.
