«Σιωπηλή» και φέτος η Παναγιά Σουμελά: Τι λένε 8+1 Πόντιοι στο Πινάκιο

Σκίτσο του Σπύρου Μουρατίδη

Η Παναγιά γιορτάζει και οι Έλληνες την τιμούν με την μεγαλοπρέπεια που της αρμόζει σε όλη την Οικουμένη. Ωστόσο για 3^η χρονιά δεν θα πραγματοποιηθεί φέτος η δοξολογία στην Παναγιά την Σουμελά στον Πόντο. Αυτό το γεγονός αφήνει ανάμεικτα συναισθήματα σε όλον τον Πόντιο – και όχι μόνο - πληθυσμό.

Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου για το Πινάκιο

Στο Πινάκιο τοποθετούνται 8+1  επιφανείς Πόντιοι για το συγκεκριμένο θέμα. Άνθρωποι από τον χώρο της Πολιτικής, του Πολιτισμού των Τεχνών και των Γραμμάτων παίρνουν θέση και ζητούν το αυτονόητο η Παναγιά η Σουμελά να γιορτάσει όπως της αρμόζει… Σε αυτό το προλογικό σημείωμα επισημαίνεται ότι το σκίτσο που ανοίγει το συγκεκριμένο ρεπορτάζ είναι του Σπύρου Μουρατίδη ο οποίος είναι ποντιακής καταγωγής. 

Παναγίωτης Ψωμιάδης: ο Πόντος δεν είναι απλά η κληρονομιά μας. Είναι η ταυτότητά μας, είναι η υπερηφάνειά μας, είναι  η ίδια η  ψυχή μας

Μόνο θλίψη και έντονο προβληματισμό προκαλεί στους Πόντιους ανά την Οικουμένη η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να μην τελεστεί και φέτος, Θεία Λειτουργία στον πνευματικό Φάρο του Ποντιακού Ελληνισμού, στην Παναγία Σουμελά, ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο. Πολύ δε παραπάνω για εμένα, που ήμουν εκεί το 2010, στο πρώτο προσκύνημα μετά από δεκαετίες σιωπής στο ιστορικό Μοναστήρι.

Τα προβλήματα στατικότητας του οικοδομήματος που επικαλούνται επίσημα οι Τουρκικές αρχές και που προέκυψαν ως δια μαγείας μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου στη γείτονα χώρα, φοβάμαι πως αποτελούν μια ακόμη ψηφίδα στο μωσαϊκό της ραγδαίας ισλαμοποίησης της Τουρκίας που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το τελευταίο χρονικό διάστημα. Οι προκλήσεις είναι κλιμακωτές: μετά τη μετατροπή των ιστορικών βυζαντινών εκκλησιών της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας και στην Τραπεζούντα σε τζαμιά, έχουν στοχοποιήσει το Ναό – Σύμβολο της Ορθοδοξίας, την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, επιδιώκουν τη μόνιμη λειτουργία του ως τέμενος.

Εμείς οι Πόντιοι ξέρουμε καλά ποιους έχουμε απέναντι μας. Φοβούνται ακόμη, 95 χρόνια μετά την Καταστροφή, τον Πόντο και την αδούλωτη ψυχή του. Δεν μπορούν, όμως, να καταλάβουν, ότι η Πατρώα γη ζει μέσα στην καρδιά κάθε Πόντιου. Μέσα από τα τραγούδια μας, τη λαλιά μας, τις παραδόσεις μας, τα ήθη και τα έθιμα μας. Και αυτά δεν μπορούν να μας τα πάρουν.

Τους αφήνουμε λοιπόν να νομίζουν ότι μπορεί να μας πληγώσουν. Δεν μας επιτρέπουν να πάμε, αλλά οι καρδιές μας, οι προσευχές μας, οι μνήμες μας θα είναι εκεί, στην Παναγία μας, στο όρος Μελά, στον Πόντο μας. Γιατί ο Πόντος δεν είναι απλά η κληρονομιά μας. Είναι η ταυτότητά μας, είναι η υπερηφάνειά μας, είναι  η ίδια η  ψυχή μας. Ο Πόντος ζει!

Σόφη Θεοδωρίδου, συγγραφέας: Προσβολή στην ίδια την Ιστορία

Θλίψη κι απογοήτευση μου προκάλεσε η είδηση πως για τρίτη συνεχόμενη χρονιά δε θα τελεστεί η θεία λειτουργία στην Παναγία Σουμελά ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, αλλά κι ο φόβος πως είναι προσχηματικές οι δικαιολογίες για εργασίες αναστήλωσης.

Χρειάστηκαν εννιά σχεδόν δεκαετίες, για την ακρίβεια 88 χρόνια, για ν’ αντηχήσουν και πάλι στο όρος Μελά οι καμπάνες της εκκλησίας της πιο αγαπημένης Παναγίας των Ποντίων και θα είναι μεγάλο το πλήγμα για τους Πόντιους απανταχού της γης και τους Έλληνες εν γένει, αλλά συνάμα και προσβολή στην ίδια την Ιστορία, σε περίπτωση που επιβληθεί και πάλι στον ιστορικό ναό μια παρόμοια μοναξιά.

Ρένος Χαραλαμπίδης: Σπίτι μας είναι εκεί που είναι η καρδιά μας. Και η καρδιά μας είναι στην Παναγία Σουμελά

Ο ελληνισμός έχει πολλά κέντρα που ο προηγούμενος αιώνας κατέστρεψε.

Τα κατέστρεψε όμως για λίγο αφού οι Έλληνες ξέρουν να βρίσκουν τον δρόμο της επιστροφής προς το σπίτι. Και σπίτι μας είναι εκεί που είναι η καρδιά μας. Και η καρδιά μας είναι στην Παναγία Σουμελά που θα είναι πάντα ένας από τους βασικότερους πυρήνες του ελληνικού γένους.

Κώστας Αγέρης, τραγουδιστής, μουσικός: Να ξεπεραστούν οι δυσκολίες

Θλίψη, αδικία, θυμός είναι μερικά από τα συναισθήματα που νιώθω όταν βλέπω να δημιουργούνται αφορμές και δικαιολογίες ώστε να μην τελεστεί Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα. Εύχομαι να ξεπεραστούν το συντομότερο τέτοιου είδους φαινόμενα και να μπορούν να τιμούνται ιεροί χώροι όπως η Παναγία Σουμελά και η Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη όπως τους αρμόζει. 

 Φάνης Μαλκίδης: Η αγάπη της Παναγίας μας, αλλά και το παράπονό της. Για τη σιωπή μας έναντι του εγκλήματος

Από την Παναγία Σουμελά και τις Παναγίες της Ιωνίας, της Θράκης και της Καππαδοκίας, μέχρι τις Παναγίες της Βορείου Ηπείρου και την  Παναγία  Κανακαριά στην κατεχόμενη Κύπρο.

Είναι ομολογουμένως συγκλονιστικό το πόσο έχει επηρεάσει, επηρεάζει και θα συνεχίσει να το πράττει, τη ζωή στον Ορθόδοξο κόσμο η Παναγία, η Μητέρα όλων, εκεί που εν τέλει όλες και όλοι βρίσκουμε καταφύγιο. Για τα προβλήματα, τις θλίψεις και τις δοκιμασίες, για την εκπλήρωση του αιτήματός μας.
Στον Ελληνικό Ορθόδοξο Κόσμο ειδικότερα, η Παναγία μας αποτελεί, εκτός των παραπάνω, μία ιδιαίτερη Μορφή, που φροντίζει, προσέχει, νουθετεί, προστατεύει και κυρίως πράττει σε όλες τις στιγμές μας.

Τούτες τις ώρες όμως έρχεται στο μυαλό η αγάπη της Παναγίας μας, αλλά και το παράπονό της. Για τη σιωπή μας έναντι του εγκλήματος που συντελέστηκε και συντελείται εναντίον της σε πολλούς ναούς της. Εκεί που βρήκαν καταφύγιο και άσυλο, παρηγοριά και ελπίδα, εκατομμύρια χριστιανοί και Έλληνες, σ΄ Αυτήν που είναι η αρχή και το τέλος της ζωής, η πίστη, η αγάπη και η στήριξη.
Ήρθε στη σκέψη μας, η ύβρις και η σύληση, ο μαρασμός και η δολοφονία που έγινε και γίνεται στην Παναγία την Σουμελά και στις άλλες Παναγίες στον Πόντο, στις Παναγίες της Ιωνίας, της Θράκης και της Καππαδοκίας, στις Παναγίες της Βορείου Ηπείρου, μέχρι την Παναγία Κανακαριά στη Λιθράγκωμη της Καρπασίας  και τις άλλες εκκλησίες της Μητέρας μας στην  κατεχόμενη Κύπρο.

Ταράζεσαι όταν κατανοείς, χάνεις την ηρεμία σου όταν καταλαβαίνεις ότι μπροστά στο μεγαλείο της Παναγίας, άνθρωποι μικροί και τραγικά εφήμεροι, ορθώνουν την ασημαντότητά τους και καταστρέφουν με πρωτοφανή βαρβαρότητα το θείο Πρόσωπό της.
Μέχρι το 2010 στην Παναγία Σουμελά οι συνεχιστές των εγκληματιών εναντίον της Μητέρας μας και των προγόνων μας, απαγόρευαν τη λειτουργία, και μετά από ένα διάλειμμα έξι ετών, επανήλθαν στα προηγούμενα, κάτι που σημαίνει ότι λειτουργία δε θα γίνει φέτος, όπως στην Παναγία την Κανακαριά, οι φασίστες Τούρκοι εισβολείς του 1974, σύλησαν την εκκλησία της κομίζοντας μάταια πλούτη.

Τα ίδια συνέβησαν και όπου αλλού υπήρξαν εκκλησίες της Παναγίας μας που βρέθηκαν μπροστά σε αφηνιασμένο όχλο, αλλά, και εδώ είναι η τεράστια ευθύνη μας, και ενώπιον της εκκωφαντικής σιωπής μας.

Τούτες τις στιγμές ας σκεφτούμε τις αλειτούργητες Παναγίες του ελληνικού κόσμου, τις βιασμένες εκκλησίες και τα συλημένα μοναστήρια της και αφού ζητήσουμε συγχώρεση για την απουσία μας, ας βάλουμε στην προσευχή μας προς την Παναγία και αυτό το αίτημα: Να ξαναδούμε λειτουργημένες τις εκκλησιές της και τις μονές της, να ξανακουστεί το “Υπερμάχω” και το“Άξιον Εστί”, για να γίνει το “η γῆ πανηγυρίζει, ὁ οὐρανὸς χορεύει”,λόγος και πράξη και έργο. 

Γιάννης Καλπούζος, συγγραφέας: Η Παναγία, η αμάραντη Κυρά του Πόντου

Παναγία Σουμελά. Η καταφυγή και η φωλιά των ψυχών των Ελλήνων του Πόντου. Έως και δέκα χιλιάδες προσκυνητές, φτωχοί και πλούσιοι, από κοντινά ή μακρινά μέρη, χριστιανοί, κρυπτοχριστιανοί, μα και μουσουλμάνοι, προσέρχονταν τον Δεκαπενταύγουστο εκεί, στον κατακόρυφο βράχο όπου πρωτοκτίστηκε η Μονή. Να δοξάσουν, να γιορτάσουν, να προσευχηθούν, να ευχαριστήσουν, ν’ αναζητήσουν συμπαραστάτη στη ζωή, ν’ ακουμπήσουν τον πόνο και τους καημούς, να μοιραστούν τα δάκρυα, ν’ αντλήσουν ελπίδα.

Ο χρόνος κύλησε, η Ιστορία γράφηκε, όμως παραμένει ζωντανή. Είναι ο δρόμος που μας οδήγησε μέχρις εδώ. Δε σβήνεται, ούτε πρέπει να ξεχαστεί. Μας δυναμώνει και μας διδάσκει. Μας εμψυχώνει κι ας συνεχίζει να γράφεται με ζοφά χρώματα, σε ό,τι αφορά τη μη τέλεση και φέτος της Θείας Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας. Σε κάθε περίπτωση, χρειαζόμαστε το μέλι της Ιστορίας, ή ό,τι μπορεί να γίνει μέλι, κι όχι το δηλητήριό της. Κι αυτό το μέλι, το γλυκύτερο, το προσφέρει πανταχόθεν και χωρίς να το αλλοιώνει καμιά σκοπιμότητα, η Παναγία, η αμάραντη Κυρά του Πόντου.

  

Νίκος Ασλανίδης, δημοσιογράφος: Να πιέσουμε την διεθνή κοινότητα να πάρει θέση

Είναι λυπηρό το γεγονός ότι για άλλη μια φορά παραμένει κλειστή η μόνη της Παναγίας Σουμελά. Πιο λυπηρό όμως είναι το γεγονός ότι η ελληνική πολιτεία αλλά και ο οργανωμένος ποντιακός χώρος σφυρίζει αδιάφορα. Το λιγότερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να συγκεντρώσουμε υπογραφές και να πιέσουμε την Τουρκία αλλά και τη διεθνή κοινότητα να πάρει θέση.

Κυριάκος Παπουλίδης, δημοσιογράφος, παρουσιαστής: Η ιστορική μνήμη και αναγνώριση είναι θέμα Εθνικής αξιοπρέπειας

Η μακραίωνη ελληνική ιστορία είναι συνυφασμένη με την προσπάθεια του λαού μας να υπερασπιστεί την ταυτότητα και την αξιοπρέπεια του. Αυτή η βαθιά και αιματηρή παράδοση του Ελληνισμού έχει να επιδείξει λαμπερές σελίδες, σελίδες ψυχικής δύναμης και μεγαλείου.

Πολυσύνθετη, λοιπόν, καθίσταται η θλίψη που προκάλεσε στον ψυχικό και πνευματικό μας κόσμο, η είδηση ότι και φέτος η Ορθοδοξία δεν θα γιορτάσει το Δεκαπενταύγουστο στην Iστορική Μονή της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα, που αποτελεί Σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού.

Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορική μνήμη και αναγνώριση είναι θέμα Εθνικής αξιοπρέπειας. Γι’ αυτό και εμείς ως ελάχιστο φόρο τιμής, στο φόρο αίματος που πλήρωσαν οι  πρόγονοι μας, οφείλουμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να αποτελέσουμε άξιους θεματοφύλακες.