Όταν οι γονείς χωρίζουν

-Πως το ανακοινώνετε στο παιδί…
-Τι πρέπει να προσέξετε και τι να αποφύγετε


Από τη Ψυχολόγο Μαρία Τσαλμαζά

Ένα διαζύγιο είναι πάντα οδυνηρό τόσο για το ζευγάρι, όσο και για τα παιδιά. Δεν υπάρχει τρόπος να μην επηρεαστούν τα παιδιά από το χωρισμό των γονιών τους, είτε αυτός απλώς ειπωθεί, είτε πραγματοποιηθεί, είτε βιώνεται μέσα από συμπεριφορές ενός ζευγαριού που δεν μπορεί να χωρίσει στην πράξη.
Ένα διαζύγιο ποτέ δεν είναι ανώδυνο αλλά δεν είναι και ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί.
Ένα ζευγάρι που δεν αγαπιέται και που δεν μπορεί να ζήσει καλά, όσο και να υποκριθεί μια «δήθεν καλή σχέση» για «χάρη των παιδιών», δεν υπάρχει περίπτωση να πείσει τα παιδιά. Οι επιπτώσεις στο παιδί μπορεί να είναι χειρότερες, αν οι γονείς του εγκλωβίζονται σε μια καθημερινότητα δυστυχίας και αδυνατούν συνεπώς να έχουν πραγματική σχέση τόσο μεταξύ τους όσο και με τα παιδιά τους. Το παιδί είναι σε θέση να αντιληφθεί, έστω και σε μη συνειδητό επίπεδο, τη διαφορά ανάμεσα στο «αυθεντικό» και το «ψεύτικο».
Έχει φανεί σε αρκετές περιπτώσεις ότι για τα παιδιά η πιο οδυνηρή περίοδος είναι η περίοδος πριν από το διαζύγιο, περίοδος που οι γονείς είτε έχουν πολύ ένταση και συγκρούσεις, είτε απλά συνυπάρχουν και ανέχονται ο ένας τον άλλον και είναι αναποφάσιστοι ως προς το αν θα υπερασπίσουν το γάμο τους ή θα προχωρήσουν σε διαζύγιο. Σε μια τέτοια περίπτωση οι γονείς κινδυνεύουν είτε να παραμελήσουν τις ανάγκες των παιδιών τους, είτε να επενδύσουν όλη τους την ενέργεια και τις προσδοκίες τους σε αυτά, είτε να τα εντάξουν στις συγκρούσεις τους. Κάτι τέτοιο βέβαια είναι πιθανό να συμβεί και μετά το διαζύγιο, γι αυτό και οι γονείς οφείλουν να είναι αρκετά προσεκτικοί ως προς το γονεϊκό τους ρόλο.


Ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να ανακοινωθεί το διαζύγιο στο παιδί;
Οι γονείς οφείλουν να ενημερώσουν τα παιδιά για το επερχόμενο διαζύγιο το συντομότερο δυνατό, ώστε να τους δώσουν το χρόνο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, τα ερωτήματά τους και οφείλουν να είναι διαθέσιμοι να απαντήσουν σε αυτά.
Το να μιλήσουν βέβαια στο παιδί για το διαζύγιο δε σημαίνει ότι πρέπει να του πουν ωμά όλα όσα σκέφτονται (π.χ. ο πατέρας σου μας παρατάει για μια άλλη γυναίκα, ή ή μητέρα σου είναι ανεύθυνη και ανώριμη). Σε τέτοιες στιγμές κρίσης οι κατηγόριες ή η προσπάθεια να αποδειχθεί ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο δεν βοηθούν κανένα. Πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας ότι το παιδί χρειάζεται μια καλή εικόνα της μητέρας του και του πατέρα του για να μπορέσει να αναπτυχθεί σωστά.
Όταν οι γονείς μιλήσουν στο παιδί είναι καλό να διαχωρίσουν δύο θέματα:
τη σχέση του ζευγαριού από τη σχέση των γονιών με το παιδί.
Οι γονείς χωρίζουν γιατί δεν μπορούν να ζήσουν άλλο μαζί. Το αποφάσισαν με την απαραίτητη υπευθυνότητα. Δεν θα βοηθούσε σε καμία περίπτωση να πουν στο παιδί «χωρίζουμε για το καλό σου», καθώς τα παιδιά, ιδίως μικρότερης ηλικίας, έχουν την τάση να πιστεύουν ότι τα ίδια φταίνε για το διαζύγιο των γονιών.
Πρέπει να τα διαβεβαιώσουν το παιδί ότι, σε καμία περίπτωση, το διαζύγιο δεν σχετίζεται με συμπεριφορά των παιδιών. Επίσης, είναι καλό να τους μιλήσουν για το ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν ως γονείς για τα παιδιά τους και ότι το διαζύγιο δεν θα αλλάξει τα συναισθήματά τους απέναντί τους. Για παράδειγμα, «η μητέρα σου κι εγώ δεν αγαπιόμαστε πια, αλλά εγώ εξακολουθώ να αγαπάω εσένα». Αντίστοιχα, «όταν παντρευτήκαμε και κάναμε εσένα αγαπιόμασταν και εξακολουθούμε να είμαστε ευτυχισμένοι που υπάρχεις».
Επίσης, τα παιδιά πολλές φορές φαντασιώνονται ότι οι γονείς τους μπορεί να είναι ξανά μαζί. Είναι καλό η ανακοίνωση να είναι ξεκάθαρη για την οριστικότητα της μέλλουσας κατάστασης και να μην αφήσουν περιθώρια στα παιδιά ότι μπορεί να τα ξαναβρούν, καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει περισσότερη σύγχυση σε αυτά, παρά ανακούφιση.
Όσο άχαρη και δυσάρεστη απόφαση και αν είναι ένα διαζύγιο, έχει φανεί ότι τα μακροπρόθεσμα οφέλη ενός «καλού» διαζυγίου (ώριμη και υπεύθυνη αντιμετώπιση εκ μέρους των γονιών, αποφυγή αλληλοκατηγόριας, κάλυψη των παιδιών σε συναισθηματικό και πρακτικό επίπεδο και από τους δύο γονείς, προσωπική εξέλιξη των γονιών) είναι περισσότερα για τα παιδιά από το να παραμείνουν σε ένα δυστυχισμένο σπίτι.
Γεγονός είναι ότι τα παιδιά επηρεάζονται πιο πολύ από το πως οι ενήλικες χειρίζονται τις καταστάσεις και τα συναισθήματά τους πριν και μετά το διαζύγιο, παρά από το ίδιο το διαζύγιο.