Σκιαγραφώντας το προφίλ του Τεν-Τεν

Κόντρα στη ροή της ειδησεογραφίας και των εξελίξεων των τελευταίων ωρών και ενάντια στην κακή διάθεση όλων που το χαμόγελο σκάει δύσκολα πια στα χείλη τους, επιλέξαμε ένα θέμα στο ΠΙΝΑΚΙΟ που θα κάνει το μυαλό όλων μας να αναπολήσει τα παιδικά μας χρόνια και συνάμα να είναι και επίκαιρο. Στο δρόμο και στους σταθμούς του μετρό υπάρχει η διαφήμιση της τρισδιάστατης ταινίας του Τεν-Τεν. Ποιος είναι ο Τεν-Τεν, πότε «γεννήθηκε», τι δουλειά κάνει, πως είναι ο χαρακτήρας του; Αυτά τα ερωτήματα και άλλα πολλά θα σας λυθούν διαβάζοντας το άρθρο που μας έγραψε ο πλέον αρμόδιος Γιώργος Τσίτσοβιτς ο οποίος είναι ο ένας εκ των δύο εκδοτών της Μαμούθ-Κόμιξ, (ο έτερος είναι ο Πάνος Κουτρουλάρης), της εκδοτικής που έφερε στην Ελλάδα τον Τεν-Τεν. Ακολουθεί το άρθρο του κ. Τσίτσοβιτς.

Η γοητευτική πλευρά της περιπέτειας

Του Γιώργου Τσίτσοβιτς – Εκδότη της Μαμούθ Κόμιξ

Σύμφωνα με το λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη, Αθήνα 1998, η λέξη περιπέτεια έχει οκτώ διαφορετικές ερμηνείες, εκ των οποίων οι επτά είναι συνδεδεμένες με αρνητικά, κατά βάση, γεγονότα. Κινδύνους, μπελάδες, ταλαιπωρίες, δυστυχίες, αναστατώσεις, αγωνίες κ.ο.κ. Μοναδική εξαίρεση, η ερμηνεία της σαν σύντομης και επιφανειακής ερωτικής σχέσης. Απουσιάζει όμως κατά την γνώμη μου μια: η απλή και συμπαθητική, φυσικά γεμάτη με κινδύνους και αγωνίες, που μας μεταφέρει όμως ευχάριστα και ίσως δημιουργικά, σε έναν κόσμο τόσο κοντινό και παρ’όλα αυτά παραμυθένιο.

Σ’ έναν τέτοιο κόσμο μας μεταφέρουν και οι περιπέτειες του νεαρού ρεπόρτερ του 20^ου Αιώνα Τεντέν, που μας διασκέδασε – και διασκεδάζει ακόμη- από το 1927 έως σήμερα. Για πολλούς το επάγγελμα του ρεπόρτερ έχει πάντα και την περιπετειώδη πλευρά του και θα μπορούσε να πεί κανείς ότι είναι κατά κάποιον τρόπο μια μορφή του καλώς εννοούμενου στην λογοτεχνία, τυχοδιώκτη. Όχι του πολιτικού αριβίστα, όχι του παλιανθρώπου και απατεώνα, αλλά εκείνου που αναζητά και περιπετειωδώς συνδέει γεγονότα και αποκαλύπτει αλήθειες.

Ο ρεπόρτερ Τεντεν είναι νέος. Ακόμη καθαρός και αγνός, με χαρακτήρα και αρχές, χωρίς δεύτερες σκέψεις που ακολουθούν συνήθως μετά από μια μακρόχρονη πείρα με τις πολυσύνθετες κοινωνικές τριβές και αλληλοεξαρτήσεις. Χαρακτήρα και αρχές που αν ιδωθούν με την σημερινή ματιά μας φαίνονται πολύ μακρινές και ουτοπικές.

Πάντοτε καλό παιδί, πάντοτε έτοιμος –σαν καλός πρόσκοπος- να υπερασπιστεί την ηθική, την τιμιότητα, την φιλία, την πίστη. Πάντοτε λαίμαργος για την επιστημονική γνώση και την εξερεύνηση του άγνωστου γι αυτόν κόσμου. Μια «αθώα» ματιά στον κόσμο ίσως. Χωρίς όμως τις δήθεν αποκαλυπτικές, αλλά άκρως διαβρωτικές, δήθεν ερμηνείες της ιστορικής πορείας που τίποτε άλλο δεν κάνουν παρά να κατεδαφίζουν οποιαδήποτε θετική και δημιουργική εικόνα έχει καθένας μέσα του, χωρίς ταυτόχρονα να θεμελιώνουν κάποια εποικοδομητική άποψη που να αποτελεί έστω και ένα μικρό μπαστούνι στην προσπάθεια μας να βρούμε άκρη στην κοινωνική καταιγίδα που βρισκόμαστε.

Φυσικά, υπάρχουν προκαταλήψεις, αυτές ας τις δούμε όμως στο πλαίσιο των κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν ανάμεσα στους δύο τρομερούς για την ανθρωπότητα παγκόσμιους πολέμους και αμέσως μετά। Μετά από την καταστροφή που επέφεραν η οικονομική αδηφαγία και οι καθεστωτικές εκφράσεις της.

«Το μυστικό του Μονόκερου» ξεκινά να δημοσιεύεται το 1942. Το Βέλγιο, πατρίδα του Herge, βρίσκεται υπό την στρατιωτική διοίκηση του Von Falkenhausen. Το Παρίσι βρίσκεται υπό Γερμανική κατοχή. Η 6^η Στρατιά του von Paulus εγκλωβίζεται στο Στάλινγκραντ. Ο Rommel υποχωρεί στην Βόρειο Αφρική. Ο Γκάντι ζητάει την αποχώρηση των Βρετανών από την Ινδία. ΕΑΜ και ΕΔΕΣ μάχονται στην Ελλάδα. εργάζεται στην φιλοκατοχική εφημερίδα των Βρυξελλών Le Soir.

Τίποτε από τα παραπάνω δεν εμφανίζεται στην 9^η («Το μυστικό του Μονόκερου») και στην 10^η («Το μυστικό του Κόκκινου Ρακάμ») περιπέτεια του Τεντεν, μιας νέας εκδοχής του «Νησιού των Θησαυρών», όπου ο Καπετάνιος Χάντοκ κληρονομεί ανέλπιστα τον πύργο στο Μουλενσάρ. Ο πραγματικός κόσμος εμφανίζεται μόνο σε μικρές σχεδιαστικές λεπτομέρειες, όπως στην διαφημιστική στήλη όπου ο Sacha Guitry παρουσιάζει το έργο «Εγώ» και ο Tino Rossi (αναγραμματισμένος σε Ρίνο Τόσσι) τραγουδά στη Οπερα. Η στην Οπελ Καντέττ του 1938, στα σκάφανδρα των δυτών και τα θαυμάσια σχέδια πλοίων διαφόρων εποχών. Η ακόμη στο Πύργο του Μουλενσάρ (αναγραμματισμένο το βελγικό χωριό Sarmoulin) που δεν είναι τίποτε άλλο παρά τμήμα του πύργου στο Cheverny στην περιοχή του Λίγηρα. Όλα σχεδιασμένα λιτά και καθαρά στην λεγόμενη Ligne Claire, στυλ που χαρακτηρίζει την περίφημη γαλλοβελγική σχολή κόμιξ. Σχολή που ξεκίνησε ο Alain Saint-Ogan με το Zig et Puce και συνεχίζεται μέχρι σήμερα από τον Savard, τον Swarte, τον Ted Benoit κ.α.


Στον «Θησαυρό του Κόκκινου Ρακάμ» θα κάνει και για πρώτη φορά την εμφάνισή του ο καθηγητής Τουρνεσόλ που εκτός μόνιμα αφηρημένος είναι και βαρήκοος, κάτι που θα είναι διαρκώς αφορμή για αστείες παρεξηγήσεις και γκάφες. Ένα χαρακτηριστικό των ευρωπαικών κόμιξ, που αντίθετα από τα αμερικανικά, δεν διστάζουν να χρησιμοποιούν ανθρώπινες φυσικές ατέλειες σαν αφορμή για καλοπροαίρετο καλαμπούρι. Ευτυχώς δεν ισχύουν ακόμη οι δυναστικές απόψεις του «πολιτικά ορθού», των κάθε μορφής «παρενοχλήσεων» και της κάθε είδους υποτιθέμενης «προστασίας» που τελικά μετατρέπει τους απλούς ανθρώπους σε υποχείρια της μιας και μοναδικής «ορθής» θεώρησης. Πέστε την και «παγκόσμια διακυβέρνηση».

Ο Herge με την λήξη του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου θα υποστεί τις συνέπειες της συνεργασίας του αυτής με την φιλοκατοχικό τύπο. Θα τις ξεπεράσει και θα συνεχίσει την δημιουργική του δουλειά πάνω στον Τεντέν μέχρι το θάνατό του, το 1983, σε ηλικία 76 ετών. Δυστυχώς με την διαθήκη του απαγορεύει και την συνέχιση του Τεντέν από αλλους δημιουργούς, με αποτέλεσμα τον θάνατο και του πνευματικού παιδιού του. Για μεγάλο διάστημα θα μας λείπει η συνέχεια των διασκεδαστικών και ψυχαγωγικών περιπετειών του νεαρού Βέλγου ή μήπως ήδη ζούμε κι εδώ μιαν ανατροπή των όσων θεωρούσαμε μέχρι τώρα δεδομένα;