Αν χαθούν τα παραμύθια...

Της Ζωής Νικητάκη

«Υπάρχει ένας κόσμος μαγικός, που ολοένα περισσότερο λησμονούμε την ύπαρξή του. Είναι το παραμύθι. 

Το παραμύθι μας λυτρώνει από το βάρος της ζωής,

μπορεί να βαστάξει τ΄αβάσταχτα...»

Μ. Γ. Μερακλής

Τα παραμύθια, αυτός ο πολύτιμος πλούτος της συλλογικής μνήμης της ανθρωπότητας, μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα κι από γενιά σε γενιά... 

Οι παραμυθάδες αναλάμβαναν το καθήκον να μεταδώσουν τα παραμύθια και τις ιστορίες του λαού μας  χωρίς τη βοήθεια της γραφής με την πεποίθηση πως αν κάποτε λησμονηθούν οι ιστορίες τους,  εγκυμωνείται ο κίνδυνος να χάσει ο λαός την ψυχή του...

 Η Μαριέττα Γιαννοπούλου Μινώτου (1900-1962), μια σημαντική λαογράφος και πολυδιάστατη  πνευματική φυσιογνωμία που δέσποσε στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα σε ελλαδικό, αλλά και διεθνές επίπεδο,  τη δεκαετία του ΄30 κατέγραψε και δημοσίευσε ογδόντα τέσσερα παραμύθια από τη λαϊκή προφορική  παράδοση της Ζακύνθου.

Με το εγχείρημά της αυτό συνέβαλε στη διάσωση της ψυχής του λαϊκού πολιτισμού της γενέτειράς της.

Διασώζοντας τον ανεξάντλητο αυτό θησαυρό της προφορικής μας παράδοσης, διέσωσε μεταξύ άλλων και την τοπική ιδιόλεκτο, τις λαϊκές δοξασίες, που αντικατοπτρίζουν τις αντιλήψεις και τον τρόπο σκέψης  του λαού μας για τη ζωή και το θάνατο, για την τύχη και την αρρώστια, για τα όνειρα, τη λύτρωση, τον έρωτα.

Αλλά και τα αρχέγονα σύμβολα του λαού μας με φυλακτικές και απoτρεπτικές

 ιδιότητες που δηλώνουν τις μαγικοθρησκευτικές αντιλήψεις των απλών ανθρώπων της υπαίθρου.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης που διανύουμε, η διάσωση και διάδοση της γλώσσας του λαού μας είναι συνυφασμένη και ισοδυναμεί με τη διάσωση και διάδοση του πολιτισμού μας και της εθνικής μας 

ταυτότητας.

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, η διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού μας

 προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη. 

Τα 7 παραμύθια

Πενήντα χρόνια μετά το θάνατο της Ζακυνθίας λογίας, ξεχώρισα εφτά από αυτά τα παραμύθια

και τόλμησα να τα διασκευάσω, χωρίς να ξεχάσω ελπίζω, πως η γλώσσα είναι όπως το σύμπαν, 

ένα σύμπλεγμα από ρυθμούς και πως με το ρυθμό αρχίζουν όλα.

Πρόκειται για εφτά μαγικά παραμύθια με έντονο το στοιχείο των μεταμορφώσεων. 
Ένα αλλόκοτο πλάσμα με όνομα παράξενο και κοντό ίσαμε μια πιθαμή  βοηθά μια κόρη, βασιλοπούλα να γενεί.

Μια κοπέλα που το ΄χει η τύχη της γραμμένο αν δει καμιά φορά θάλασσα, σε ψάρι να μεταμορφωθεί, μια αλεπού που βοηθά  ένα φτωχό παλληκάρι την τύχη του ν΄ αλλάξει και πολλοί ακόμα ήρωες που ξεδιπλώνουν την ιστορία τους, καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι των παραμυθιών...

Κι έπειτα πήρα πινέλα και χρώματα και συνέχισα το ταξίδι στον κόσμο του απρόσμενου και απίθανου, εκεί όπου όλα είναι πιθανά κι ένοιωσα πως έστω για λίγο, καταπιάστηκα με τ΄ονειρο.

Φρόντισα να είναι πλούσια η εικονογράφηση και ελπίζω τα χρώματα να ταξιδεύουν τα 

όνειρα των παιδιών και των μεγάλων που ονειρεύονται σαν παιδιά...

Άλλωστε λίγο πολύ όλοι μας είμαστε πλάσματα φτιαγμένα από το υλικό των ονείρων.

Είναι στη μοίρα μας να ονειρευόμαστε κι ίσως επειδή τα όνειρα μετουσιώνονται μέσω του λόγου

και της εικόνας, γίνονται παραμύθια και ζωγραφιές που τρέφουν τη ψυχή μας.

Η επιμέλεια έγινε από τον αξιόλογο Διονύση Μουσμούτη, συγγραφέα και διευθυντή του περιοδικού "Ιστορία".

Πρόκειται για μια ιδιαιτέρως φροντισμένη έκδοση 

και  γι΄αυτό θέλω ιδιαιτέρως να ευχαριστήσω τις Εκδόσεις Τρίμορφο και τον Άκη Λαδικό,

καθώς και τη δημιουργική ομάδα του Τυπογραφείου Πλέτσας - Κάρδαρη 

για την τόσο όμορφη και εμπνευσμένη συνεργασία μας.

Τούτο το βιβλίο είναι ένα προϊόν αγάπης που αποδεικνύει ότι η πίστη γεννά θαύματα, 

ακόμα και σε καιρούς χαλεπούς...

Το θαυμαστό ταξίδι και η περιπέτεια της έκδοσης αυτού του βιβλίου συνέπεσε

 με το τέλος του ταξιδιού της ζωής της μητέρας μου, η οποία μου δίδαξε πως όλα 

μπορούν να συμβούν, ακόμα και θαύματα, αρκεί να ενεργοποιήσεις τον Σπόρο της 

Πίστης και τη Φλόγα της Αγάπης μέσα σου.

Σώπα.

Θα βουρτσίσω το παντελόνι μου 

απ΄ την σκόνη των άστρων

απ΄τα μικρά σμαράγδια της θάλασσας...

Θα βουρτσιστώ καλά

μήπως και μυριστούνε το ταξίδι μας

μήπως και καταλάβουν...

πως με ταξίδεψες

κρατώντας με απ΄το χέρι στα παραμύθια σου...

Κοίτα καλά,

μην έμειναν στον ώμο μου

μια φούχτα αστέρια.

Γ. Ρίτσος, "Πρωινό Άστρο"

Μέρος εσόδων από το βιβλίο θα διατεθούν για την ΠΝΟΗ ΑΓΑΠΗΣ,

Σύλλογο Εθελοντών Κοινωνικής και Συναισθηματικής Στήριξης

Ανθρώπων με καρκίνο και των Οικογενειών τους.

Ελπίζω να φυσήσει λίγος παραμυθοαέρας στην καρδιά και στο νου σας.

Και ίσως κάθε σας ταξίδι στον κόσμο του πραγματικού ή του φανταστικού 

να ΄χει τον ίδιο πάντα προορισμό: την επιστροφή στην Πηγή.

Εκεί, απ΄όπου αναβλύζουν όλα τα όνειρα, όλες οι ευχές κι οι προσευχές...

Ζωή Νικητάκη

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

 Η Ζωή Νικητάκη ασχολείται με τη ζωγραφική και την εικονογράφηση, την αφήγηση 

παραμυθιών, την εκπόνηση και παρουσίαση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. 

Σπούδασε κλασική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών,

μαθήτευσε κοντά στη ζωγράφο - χαράκτρια, Μάχη Δημοπούλου 

και στο εργαστήρι του Τάσου Ρήγα κάνοντας σπουδή στο ελεύθερο σχέδιο 

και στο σχέδιο του γυμνού μοντέλου.  

Παρακολούθησε κατά καιρούς σεμινάρια σχετικά με καλλιτεχνικά θέματα, όπως με την ενδυματολογία, 

την κατασκευή κούκλας, την αφήγηση παραμυθιών, κλπ. 

Εργάστηκε επί σειρά ετών με μεράκι και αγάπη πολλή ως φιλόλογος στο χώρο της φροντιστηριακής εκπαίδευσης. Από το 2006 συνεργάζεται με το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης ως μουσειοπαιδαγωγός και εικονογράφος.

 Ως εικονογράφος έχει συνεργαστεί με το Υπουργείο Παιδείας, την Actionaid Ελλάς, τους Ερευνητές της εφημερίδος Καθημερινής, τον Πανελλήνιο Σύλλογο Οικογενειών για τη Ψυχική Υγεία, το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, κλπ. Για την Actionaid Ελλάς μεταξύ άλλων έχει εικονογραφήσει  το διαπολιτισμικό πρόγραμμα "Παιδιά του κόσμου - Πολίτες του κόσμου" σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, το οποίο διανεμήθηκε στα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας και στα σχολεία των ομογενών του εξωτερικού. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, εικονογράφησε και επιμελήθηκε το βιβλίο "Τα παραμύθια ταξιδεύουν".

Μόλις εκδόθηκε το βιβλίο της "Λαϊκά παραμύθια της Ζακύνθου" (κατεγεγραμμένα τη δεκαετία του ΄30 από τη Μαριέττα Μινώτου) από τις εκδόσεις Τρίμορφο.

Επιλογή, διασκευή, εικονογράφηση: Ζωή Νικητάκη

Επιμέλεια: Διονύσης Μουσμούτης

Έχει λάβει μέρος σε εκθέσεις ζωγραφικής στην Ελλάδα και στην Ινδία

Αγαπά τα παραμύθια γιατί είναι σαν τα πουλιά. 

Τ΄ακούνε μόνον τα παιδιά και όσοι έχουν καθαρή καρδιά. Τον παραμυθοαέρα τον εμφύσησε στην καρδιά και στο νου της η γιαγιά της. Aφηγείται  παραμύθια από τη γραπτή και την προφορική παράδοση του τόπου μας, καθώς κι άλλων λαών και τόπων του κόσμου. Σε μουσεία, σχολεία, γκαλερί, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, στο ογκολογικό νοσοκομείο Άγιος Σάββας, στο Αθηναϊκό Ωδείο, στο Σχολείο Παιχνιδιού, σε Φεστιβάλ για παιδιά, στο 3ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου δρόμου, στο θέατρο Φούρνος, στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, στη Στοά Βιβλίου, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, σε συνεργασία με διάφορους δήμους και πολιτιστικούς φορείς της χώρας, κλπ.

Εστιάζει στη θεραπευτική δράση και λειτουργία των παραμυθιών και θεωρεί ότι η αφήγηση είναι μια πράξη για μετάδοση δύναμης, μια διαδικασία μύησης για το ταξίδι της ψυχής και την ανέλιξη της συνειδητότητας. Αφηγείται παραμύθια σε παιδιά, σε μεγάλους που ονειρεύονται σαν παιδιά και σε ασθενείς με καρκίνο που όμως δεν έπαψαν να ονειρεύονται και να δημιουργούν.

Διαγωνισμός

Η Ζωή Νικητάκη και οι εκδόσεις Εκδόσεις Τρίμορφο προσφέρουν στους αναγνώστες του Πινακίου 2 ενυπόγραφα αντίτυπα από τη συγγραφέα-εικονογράφο. Για να τα διεκδικήσετε στείλτε στο pinakio.blogspot@gmail.com και στην συνέχεια κάντε like στην ιστοσελίδα του Πινακίου στο facebook http://www.facebook.com/pinakio γιατί έρχονται και άλλοι διαγωνισμοί.