Ποιο παιδί κρύβεις μέσα σου;

Γράφει η Νίκη Στεφανίδου*

Επηρεασμένη από την επιθυμία να κατανοήσω σε ποιο βαθμό επιδρά  το οικογενειακό περιβάλλον στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών και διαβάζοντας ένα άρθρο αφιερωμένο στην Άλις Μίλερ, ξέκλεψα μερικές αράδες από το έργο της  που έλεγαν: «Κάποτε θα γνωρίζει όλος ο κόσμος, ότι η ανθρώπινη βαναυσότητα δεν είναι έμφυτη αλλά παράγεται και διδάσκεται στην παιδική ηλικία. Η πρώτη εντολή θα έπρεπε να ορίζει: Τίμα τα παιδιά σου ώστε να μη χρειάζεται να κτίσουν μέσα τους τοίχους προστασίας απέναντι στον παιδικό πόνο και να αμύνονται αργότερα απέναντι σε φανταστικούς εχθρούς με φρικτά όπλα που μπορούν να καταστρέψουν τον κόσμο. Οι νέοι που επιτίθενται σε συμμαθητές τους με σωματική βία ή φθάνουν ακόμα και στο φόνο δεν το κάνουν γιατί κάποτε τους κακόμαθαν από υπερβολική αγάπη αλλά γιατί μεγάλωσαν σε συνθήκες εγκατάλειψης και κακοποιήθηκαν χωρίς να τους επιτραπεί να αντιδράσουν.»

Τα λόγια αυτά με έκαναν να συνειδητοποιήσω πόσες συμπεριφορές δικές μου, των συμμαθητών μου αλλά και των κατοπινών μαθητών μου μπορούν να δικαιολογηθούν και να επισφραγίσουν τις έρευνες τόσων επιστημόνων πάνω στην επιρροή που ασκεί το οικογενειακό περιβάλλον κατά την παιδική ηλικία και το καθρέφτισμα της οικογένειας στη μικρή κοινωνία του σχολείου.

 Πόσες φορές αντιδράσατε με τον τρόπο που αντέδρασαν οι κηδεμόνες σας σε μια κατάσταση; Πόσες φορές εφαρμόσατε τακτικές, για την αντιμετώπιση μιας δύσκολης κοινωνικής διένεξης, που σας τις δίδαξαν οι γονείς σας; Πόσες φορές βλέπετε στον καθρέπτη τον χαρακτήρα των γονιών σας; 

Πόσες φορές τα λόγια και οι προσδοκίες των γονιών σας, βλέπετε να σας ακολουθούν στην ενήλικη ζωή σας; Αναλογιστήκατε ποτέ πως κάποια μεγάλη σας επιδίωξη για επιτυχία μπορεί να σχετίζεται με μικρές αποτυχίες της καθημερινής ζωής της παιδικής σας ηλικίας; Ίσως η αδυναμία σας να ανταποκριθείτε στις απαιτήσεις του οικογενειακού σας περιβάλλοντος, που μπορεί και να σχετίζονταν με τις καθημερινές σας επιδόσεις στο σχολείο, σας έχουν οδηγήσει στην προσπάθεια να αποδεικνύετε την ικανότητά σας σε διάφορους τομείς διαρκώς. Ίσως η σφαλιάρα που δώσατε στον συμμαθητή σας όταν σας περιέπαιξε να έμοιαζε με εκείνη  που σας είχαν δώσει οι γονείς σας όταν τους προσβάλατε. Ίσως ο φόβος να σταθείτε με θάρρος απέναντι στο νέο σας εργοδότη να σχετίζεται με τις λέξεις που σας σημάδεψαν στην παιδική σας ηλικία όπως «Είσαι τεμπέλης», «Είσαι άχρηστος», «Δεν θα καταφέρεις τίποτα στη ζωή σου». Αν όλες αυτές οι μικρές καθημερινές αντιδράσεις είναι ένας καθρέφτης της παιδικής σας ηλικίας, φανταστείτε που μπορεί να φτάσει το παιδί που δέχεται σωματική, λεκτική ή ακόμη και σεξουαλική κακοποίηση στο οικογενειακό του περιβάλλον. 

Η παιδική ψυχή είναι τόσο άμορφη και εύπλαστη που και μια λάθος κίνηση μπορεί να της αφήσει το σημάδι της. Σκεφτείτε να έχετε πλάσει τα κουλουράκια σας και ρίχνοντάς το σουσάμι πάνω τους βιαστικά να κάνετε τη λάθος κίνηση και να τους χαλάτε το σχήμα ή να ρίχνετε παραπανίσιο σουσάμι με γρηγοράδα. Σκεφτείτε τώρα να πλάθετε τα κουλουράκια με αγάπη και ηρεμία, αφού τα πλάσετε να ρίχνετε με προσοχή το σουσάμι, ακόμη και αν πέσει λίγο παραπάνω σουσάμι λόγω της προσοχής θα είναι δυνατή η αποκατάσταση της «ζημιάς» ενώ στην παραπάνω περίπτωση όχι. Το συμπέρασμα είναι πως με αγάπη, ηρεμία και προσοχή η εύπλαστη ψυχή του παιδιού μπορεί να πάρει μορφή ικανή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ζωής. Προσοχή όμως μήπως η υπερβολική ανεκτικότητα οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα. 

*η Νική είναι φιλόλογος με μεταπτυχιακό στην ειδική εκπαίδευση, λατρεύει τα παιδιά, αγαπά τη λογοτεχνία, το θέατρο και τα ταξίδια