Χαράζοντας στα παιδικά υποσυνείδητα γλυκές αναμνήσεις

Του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου

Εικονογράφηση: Λιάνα Δανεζάκη, Αλέξης Γούδας

Λίγο πριν τα Χριστούγεννα και οι ιδέες για ένα νέο θέμα δεν πρέπει να είναι απλές…κάθε άλλο. 

Στο προτεινόμενο θεματολόγιο που έδωσα στο NATURA NRG έπρεπε τα ρεπορτάζ να είναι πασπαλισμένα με μεγάλη δόση χρυσόσκονης και αισιοδοξίας κόντρα στο πνεύμα των ημερών.

Τελικά η επιλογή επετεύχθη και αυτή ήταν πως θα δημιουργήσεις στα παιδιά σου έντονα συναισθήματα και αναμνήσεις.

Στην συνέχεια τα πρόσωπα που θα έδιναν την δική τους διάσταση στο θέμα μόνο δύσκολη δεν ήταν. Τρεις ξεχωριστές προσωπικότητες, τρεις άνθρωποι της διπλανής πόρτας που με το έργο τους παράγουν αισιοδοξία καθημερινά με γνώμονα τα παιδικά χαμόγελα.

Η Λιάνα Δενεζάκη μία εκ των κορυφαίων εικονογράφων και συγγραφέων της χώρας μιλά στο  NATURA NRG, όπως και επίσης ο τραγουδοποιός Αλέξης Γούδας ο οποίος έχει συνθέσει το παιδικό μουσικό καλαντάρι και η Άννυ Καπέτου η οποία είναι απόφοιτη του παιδαγωγικού τμήματος δημοτικής εκπαίδευσης του ΑΠΘ.

Λιάνα Δενεζάκη: Η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στις αναμνήσεις και τις ελπίδες

Αν υπήρχε μαγική σκάλα που θα οδηγούσε από την πραγματικότητα στον κόσμο των παραμυθιών και των ονείρων σίγουρα θα την είχε κατασκευάσει η Λιάνα Δενεζάκη. Η γραφή της μαγική μα οι εικόνες της είναι ταξίδι στην παιδική φαντασία. Ένα ταξίδι πολύχρωμο και έντονο που αποτυπώνει εικόνες και συναισθήματα σε παιδικά υποσυνείδητα. Η ίδια είναι από τις πιο κατάλληλες να μιλήσουν για τις αναμνήσεις που μπορεί κανείς να δημιουργήσει στα παιδιά

Με πολύχρωμα και έντονα χρώματα βουτάτε στην φαντασία των παιδιών. Ποια είναι τα κριτήρια για τα σχέδιά σας;

«Υπάρχει ένας τόπος όπου εικόνες και λέξεις γίνονται ένα και όλες οι εκδοχές είναι πιθανές. Όνειρο και προσπάθειά μου είναι τα σχέδιά μου να οδηγούν τα παιδιά σε αυτόν ακριβώς τον τόπο: εκεί δηλαδή όπου η ψυχή είναι καθαρή και οι ορίζοντες ανοίγουν διάπλατα για να υποδεχτούν το απρόσμενο».

Θεωρείτε ότι τα σχέδια και οι δυνατές εικόνες μπορούν να χαράξουν την συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών;

«Οτιδήποτε πηγάζει από την αλήθεια μας και επικοινωνείται με σεβασμό και αγάπη μπορεί να επηρεάσει τους άλλους, πόσο μάλλον τα παιδιά, που είναι από τη φύση τους πιο δεκτικά σε νέα ερεθίσματα. Επίσης, τα παιδιά επεξεργάζονται καθετί καινούριο πρώτα μέσα από το συναίσθημα, χωρίς να αφήνουν τη λογική να το τεμαχίζει και να το υπεραναλύει, κάτι που συμβαίνει έντονα με τους ενηλίκους».

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται πως τα περισσότερα παιδιά εγκλωβίζονται μπροστά από tablets και υπολογιστές. Αν πάμε 20 χρόνια πίσω θα θυμηθούμε την γιαγιά ή τους γονείς να αφηγούνται παραμύθια. Υπάρχει χάσμα αναμνήσεων ανάμεσα στα παιδιά τού σήμερα με τα παιδιά πριν από 20 χρόνια;

«Ο Δροσίνης έλεγε πως η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στις αναμνήσεις και τις ελπίδες. Όμως, τι είναι στην πραγματικότητα οι αναμνήσεις; Γεγονότα που γλυκαίνουν το παρόν μας και πλημμυρίζουν συναισθήματα το είναι μας. Αν είχαμε τη δυνατότητα να ξαναζήσουμε τα ίδια γεγονότα, είναι άραγε βέβαιο ότι θα μας φαίνονταν εξίσου ξεχωριστά και συναρπαστικά, όπως τα έχουμε φυλάξει μέσα μας; Νομίζω πως όχι, γιατί η πραγματικότητα είναι κάτι διαφορετικό για τον καθένα.

Κατ’ αυτή την έννοια, ένα παιδί μυημένο στις νέες τεχνολογίες δεν σημαίνει απαραίτητα πως δεν έχει την προσοχή που χρειάζεται από τους γονείς του ή ότι στην οικογένειά του τα συναισθήματα δεν ρέουν αβίαστα· ίσως είναι ακόμα πιο ελεύθερα από ό,τι στις οικογένειες πριν από 20 χρόνια.  Θέλω να πω ότι ο ψυχικός δεσμός δεν εξαρτάται από τις εποχές, αλλά από το νοιάξιμο και τη συναισθηματική εγγύτητα των μελών της οικογένειας. Ο τρόπος που εγγράφονται τα πράγματα μέσα μας είναι εντελώς προσωπική υπόθεση, σχετικά ανεξάρτητη από την κάθε εποχή. Καθημερινά συναντώ πολλά παιδιά μυημένα στις νέες τεχνολογίες με γονείς που, παρότι δουλεύουν σκληρά και βρίσκονται πολλές ώρες έξω από το σπίτι, νοιάζονται και ασχολούνται με τα παιδιά τους, για λιγότερο χρόνο, αλλά με τρόπο ίσως πιο ουσιαστικό από ότι συνέβαινε 20 χρόνια πριν».

Πώς οι γονείς μπορούν να καλλιεργήσουν συναισθήματα στα παιδιά τους ώστε αυτά να μετατραπούν σε αναμνήσεις που θα τα ακολουθούν πάντα στην ζωή τους;

«Το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό όταν διάβασα αυτή την ερώτηση ήταν μερικοί στίχοι από ένα ποίημα του Χαλίλ Γκιμπράν

Τα παιδιά σου δεν είναι παιδιά σου

Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της ζωής για τη ζωή.

Δημιουργούνται διαμέσου εσένα, αλλά όχι από σένα

Κι αν και βρίσκονται μαζί σου δε σου ανήκουν.

Μπορείς να τους δώσεις την αγάπη σου, αλλά όχι τις σκέψεις σου

Αφού ιδέες έχουν δικές  τους.

Και κάπου παρακάτω λέει:

Είσαι το τόξο από το οποίο τα παιδιά σου ωσάν ζωντανά βέλη ξεκινάνε για να πάνε μπροστά...

 Νομίζω πως η αγάπη τούς αρκεί για να καλλιεργήσει συναισθήματα και αναμνήσεις που θα τα ακολουθούν πάντα στη ζωή τους. Η αγάπη και η επίγνωση πως τα παιδιά δεν μας ανήκουν καθώς «οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο».

  

Το γεγονός πως τα παιδιά πλέον είναι εγκλωβισμένα σε διαμερίσματα και δεν παίζουν σε αλάνες, πλατείες κ.ά είναι ένας παράγοντας που μπλοκάρει τα συναισθήματά τους;

«Η φαντασία έχει ένα σπουδαίο χαρακτηριστικό: είναι ελεύθερη, χωρίς όρια, χωρίς περιορισμούς και κανόνες. Η μαγεία της είναι ότι δεν εγκλωβίζεται από τοίχους. Τη χαϊδεύεις κι αυτή σε ταξιδεύει στα πιο απίθανα μέρη· σε τοπία που ανθρώπου μάτι δεν έχει δει και κανείς δεν έχει πατήσει πιο πριν. Η φαντασία έχει το χάρισμα να ξυπνά συναισθήματα και να δημιουργεί χρωματιστά μονοπάτια ακόμα και μέσα σε άχαρες τσιμεντουπόλεις».

Η περίοδος των γιορτών αποτελεί μια ευκαιρία για την επανεκκίνησης σχέσης των γονέων με τα παιδιά τους;

«Καλό είναι να μη χρειαζόμαστε ξεχωριστές περιόδους για να περάσουμε ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά μας. Καλώς ή κακώς, όμως, είναι τέτοιοι οι ρυθμοί της καθημερινότητας, που μας κάνουν να ξεχνάμε ότι κάθε στιγμή είναι μοναδική και ιδιαίτερη. Εύχομαι αυτές οι γιορτές να αποτελέσουν για όλους μας την αφετηρία μιας καινούριας χρονιάς, αλλά ουσιαστικά καινούριας, στην οποία θα ζούμε πραγματικά το κάθε λεπτό και δε θα αναλωνόμαστε σε πράγματα ανούσια, χάνοντας ό,τι είναι γνήσιο».

Αν τα πινέλα σας ήταν μαγικά ραβδιά πώς θα χαρτογραφούσατε εκ νέου έναν κόσμο που θα πλημμύριζε με συναισθήματα; 

«Αυτή η σκέψη είναι μια από τις αγαπημένες μου και την απάντηση την έχω έτοιμη. Θα ζωγράφιζα πολλά φωτεινά χαμόγελα στα πρόσωπα και θα γέμιζα με χαρούμενα χρώματα όλους τους άχρωμους ή μουντούς ανθρώπους. Είναι φορές που φαντάζομαι πως τα πινέλα και τα χρώματα μπορούν να δώσουν ψυχή ακόμα και στους κενούς ανθρώπους και να τους γεμίσουν με νόημα και αγάπη. Νιώθω ότι τα χρώματα μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο! Αυτή είναι η δική μου ψευδαίσθηση, αν θέλετε».

Αλέξης Γούδας: Από όλες τις γειτονιές του κόσμου

Ο τραγουδοποιός Αλέξης Γούδας έχει συνθέσει το παιδικό μουσικό καλαντάρι

«Ο κ. Χρόνος και οι φίλοι του». Ακολουθεί το απόσπασμα του κ. Δεκέμβρη

«Επιτέλους φτάσαμε!» φώναξε ο κ. Χρόνος! Ακούστηκε κάπως κουρασμένος. Και πώς να μην είναι! Ταξίδευε τόσον καιρό με το λεωφορείο του.

Πέρασαν τόσες πολλές μέρες , ένας χρόνος ολόκληρος. Πέρασε από όλες τις γειτονιές του κόσμου. Είχε έρθει η ώρα να πάρει κ αυτός μια ανάσα , να ξεκουραστεί για λίγο…Η νέα χρονιά ήταν κοντά και έπρεπε να ανακτήσει δυνάμεις για να ξεκινήσει και πάλι το μεγάλο του ταξίδι. Ήταν ο καιρός του, ο μήνας του!

Αγαπούσε το ίδιο όλους τους φίλους του τους μήνες μα στον τελευταίο είχε μια μικρή αδυναμία…«Δεκέμβρη , Δεκέμβρη! Σειρά σου Δεκέμβρη! Εδώ είμαστε λοιπόν!»

Άννη Καπέτου, παιδαγωγός: Γλυκό άρωμα στις παιδικές τους αναμνήσεις

Λένε ότι τα παιδιά που βιώνουν έντονα τα συναισθήματα αγάπης και αποδοχής στο οικογενειακό περιβάλλον διαμορφώνουν έναν υγιές χαρακτήρα που θα πλημμυρίζεται από όμορφες αναμνήσεις κατά την ενηλικίωσή τους. Παρόλο που από προσωπική εμπειρία είναι λίγα αυτά που θυμόμαστε από τα χρόνια που υπήρξαμε οι ίδιοι παιδιά, σαν γονείς/αδέρφια/φίλοι θέλουμε το μικρό αθώο πλάσμα που μεγαλώνει μαζί μας να έχει όσο το περισσότερο ευτυχισμένες στιγμές χαραγμένες στη μνήμη του.

Την ιδέα αυτή μπορούμε να κάνουμε πράξη στα πλαίσια μίας σχέσης εμπιστοσύνης με το παιδί όπου πρωταρχικό μέλημα μας είναι να του παρέχουμε καθημερινά και έμπρακτα την ασφάλεια και σημασία που χρειάζεται αφιερώνοντάς του χρόνο για παιχνίδια και συζητήσεις. Σημασία δεν έχουν για τα παιδιά τα υλικά αγαθά που τους προσφέρεις μέσα από τη δουλειά σου, αλλά ο χρόνος που τους στερείς από τη μεταξύ σας ώρα για σκανταλιές.

Οι αγκαλιές και τα χάδια ακόμη δεν πρέπει να λείπουν από το πλάνο της ευτυχισμένης τους ζωής. Πέρα από σύμβολο αγάπης που αποτελούν, προσφέρουν τρυφερότητα, προστασία και επιβεβαίωση με το λόγο να μπαίνει σε δεύτερη θέση. Μόνο λόγια ενθάρρυνσης κι αγάπης άλλωστε θέλουν να ακούν από σένα ώστε να αποκτήσουν την αίσθηση της αυτοαξίας τους και να προσπαθούν να γίνονται ολοένα καλύτερα για να σε εντυπωσιάζουν.

Τι ομορφότερο για ένα γονιό από το να μεγαλώνει ένα ηθικό και πειθαρχημένο παιδί ως απόρροια του σεβασμού και του επαίνου που επέδειξε στις προσπάθειες του κατά την ανατροφή του;

Πολλοί γονείς όμως σήμερα ξεχνάνε -άθελά τους- να σκεφτούν την εικόνα που δημιουργούν στα παιδιά τους για το γάμο και την οικογένεια.

Το να πλάσουμε ένα όμορφο πρότυπο οικογενειακής κατάστασης με σεβασμό και αγάπη που θα έχουν πάντα στο νου και πρόκειται να βασιστούν σε αυτό κατά την ενήλικη ζωή τους θα έπρεπε να αποτελεί στόχο για όλους τους σύγχρονους γονείς. Ακόμη και οι «αναγκαστικές» κυριακάτικες συγκεντρώσεις ή τα χριστουγεννιάτικα τραπέζια με θείους και παππούδες αφήνουν ένα πολύ γλυκό άρωμα στις παιδικές τους αναμνήσεις –και πολλές στιγμές γκρίνιας βέβαια στους γονείς.

Ας διατηρήσουμε όμως και λίγο τις παραδόσεις, ποτέ δεν έβλαψε κανέναν η πολλή αγάπη (και οι πολλοί κουραμπιέδες) της γιαγιάς, ούτε όμως οι τσιρίδες του ξαδέρφου μας όταν του κρύψαμε το δώρο που του έφερε ο Άη Βασίλης επειδή ήταν καλύτερο από το δικό μας.