Ο θάνατος του ελληνικού ερωτηματικού

Σκίτσο δια χειρός Σπύρου Μουρατίδη

«Άκου την μουσική της γλώσσας σου» μου έλεγε κάποτε ένας δάσκαλος μου, «όταν την νιώσεις μέσα στο νου σου και στην ψυχή σου θα αρχίζεις να κατανοείς το μεγαλείο της»… Δεν είχε και άδικο, το αντίθετο μάλιστα…Η ελληνική γλώσσα είναι τόσο βαθιά και τόσο εύηχη που πίσω από την κάθε λέξη της κρύβεται μια ιστορία που αποδίδεται με τους ήχους που την συνθέτουν.

Τους τελευταίους μήνες έχει παρατηρηθεί μια αλλοίωση της ελληνικής γλώσσας

-προς χάριν των greeklish και πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τον αφανισμό του ελληνικού ερωτηματικού. Πλέον η χρήση της τεχνολογίας έχει μεταδοθεί και εξαπλωθεί με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται ευρέως από τους χρήστες κινητών αλλά και υπολογιστών το λατινικό ερωτηματικό καθώς αυτό είναι πιο εύκολα προσβάσιμο στα νέα πληκτρολόγια.

Έρευνα του Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλου για το Πινάκιο

Ωστόσο δεν είναι μόνο οι χρήστες των συσκευών τεχνολογίας που πρώτα απαξίωσαν και μετά έξόρισαν το ελληνικό ερωτηματικό, μα ακόμη και σε δελτία ειδήσεων, αλλά και ειδησεογραφικές σελίδες κυριαρχεί το σύμβολο "?".

Το Πινάκιο λοιπόν ανοίγει τον φάκελο αυτό «Τον θάνατο του ελληνικού ερωτηματικού».

Την γνώμη τους καταθέτουν συγγραφείς, φιλόλογοι και άνθρωποι των γραμμάτων. Το σκίτσο που προηγείται είναι δια χειρός του Σπύρου Μουρατίδη τον οποίο και ευχαριστώ που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα μου...όπως και όσους απάντησαν! Διαβάστε τις απόψεις που έπονται και έπειτα σκεφτείται πόσο πληγώνετε την ίδια σας την γλώσσα...

Θάνος Κονδύλης, συγγραφέας: Η ελληνική γλώσσα στο απόσπασμα!

 Είναι γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα είναι αρκετά δύσκολη γλώσσα για τους ξένους που δεν έχουν εξοικείωση με το ελληνικό αλφάβητο αλλά με το λατινικό. Κατά συνέπεια μιας και τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών κατασκευάζονται στην εσπερία, έτσι και η ελληνική γλώσσα πολλές φορές αποτελεί τον φτωχό αδελφό τους.  Ακόμα περισσότερο, όταν ενσωματώνεται σε αυτά η ελληνική γλώσσα, τούτο γίνεται με λάθη και παραλήψεις. Πράγμα ίσως και αποδεκτό ως ένα σημείο.
Αυτό όμως που είναι απαράδεκτο είναι ότι ακόμα και οι νεοέλληνες αδιαφορούν για τη μητρική τους γλώσσα και ιδιαίτερα στη γραπτή της μορφή. Πόσες και πόσες φορές διαβάζουμε κείμενα, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, που αδιαφορούν για τα στοιχειώδη της γλώσσας μας, όπως για τα σημεία στίξης; Εννοώ το κόμμα «,»,  την τελεία «.», το θαυμαστικό «!» το ερωτηματικό «;» την άνω τελεία «•»,  τον τόνο «΄» που τον αντικαθιστούν με απλή τελίτσα πάνω από το γράμμα, όπως κάνουν οι δυτικοί πάνω από το δικό τους «i» ! Αναρωτιέμαι γιατί;
Μια απάντηση βρήκα, μια λέξη: αδιαφορία. Αδιαφορία από τους γονείς προς τα παΐδια τους να τους διδάξουν έστω και τα πιο απλά του γραπτού ελληνικού λόγου. Αδιαφορία από τους δασκάλους να επιμένουν στη διδαχή της γλώσσας μιας και δεν έχουν πια κίνητρο ούτε και με τους πενιχρούς μισθούς που λαμβάνουν. Αδιαφορία από τους ίδιους τους μαθητές που «περί άλλων τυρβάζουν» (πολλές φορές περισσότερο ενδιαφέρον γι΄ αυτούς οι διασκεδάσεις, το βιντεοπαιχνίδια, το τσιγάρο και το ποτό). Αδιαφορία από το κράτος που πια δεν θέλει και δεν
 ενδιαφέρεται να συμβάλλει στη μόρφωση του λαού αλλά επιθυμεί να κατασκευάζει αμόρφωτους πολίτες, κομμάτια της εύκολης και πιο διαχειρίσιμης μάζας.
Αναρωτιέμαι , που θα σταματήσει αυτή η κατρακύλισμα, αυτή η εθνική λεξιπενία. Υπάρχει κανείς σε αυτή τη χώρα που θα ενδιαφερθεί για ότι πιο ιερό έχουμε ποτέ μέσα μας από τη γέννησή μας, την ίδια μας τη γλώσσα;

.

Βασιλική Λεβεντάκη, συγγραφέας: Συνήθισαν τα μάτια μας στα «ξένα» σύμβολα

Αλήθεια, μήπως είναι ιδέα μου ή πράγματι μπερδέψαμε γλώσσες και σημεία στίξης; Μήπως παρατηρώ λανθασμένα τα σημεία των καιρών ή μήπως έγιναν αξιοσημείωτες αλλαγές στο χώρο της ελληνικής γραμματικής, που εγώ πέρασα και προσπέρασα, δίχως να το συνειδητοποιήσω; Κι αν αυτές οι απορίες μου σας ακούγονται λιγάκι ασαφείς και αδικαιολόγητες, έρχεται κι η επόμενη, που έχει κέντρο και στόχο, το δικό μας, το ελληνικότατο «ερωτηματικό»!!! Γιατί ναι! Είναι γεγονός αγαπημένοι μου φίλοι πως το συγκεκριμένο σημείο στίξης συναντάται όλο και λιγότερο στα γραπτά κείμενα μας. Κι αναρωτιέμαι... Γιατί; Ξεχάσαμε να συνοδεύσουμε την ερωτηματική μας πρόταση; Είναι ευκολότερη η χρησιμοποίηση του αντίστοιχου λατινικού; Συνήθισαν τα μάτια μας στα «ξένα» σύμβολα και αδιαφορούμε πια για τα δικά μας; Όχι!!! Η γλώσσα μας είναι ο πλούτος μας!!! Τα ελληνικά σημεία στίξης η ελληνική μας ταυτότητα!!!! Η γνώση μας πυξίδα στα μονοπάτια της ζωής μας!!! Δεν ξεχνώ, δεν βολεύομαι, δεν παραδίδομαι στη συνήθεια!!! Ο γλωσσικός και γραμματικός πλούτος της χώρας μου είναι κληρονομιά αδιαπραγμάτευτη και έχω χρέος να τον συνεχίσω αλλά και να τον μεταλαμπαδεύσω στις επόμενες γενιές!!! Γι’αυτό, όταν αναρωτιέμαι, έχω κάθε δικαίωμα και υποχρέωση να το κάνω Ελληνικά!!! Σωστά

Αφροδίτη Βακάλη, συγγραφέας: Το ερωτηματικό υπήρξε ο στυλοβάτης της αρχαίας ελληνικής διανόησης

Σε μια εποχή που οι πολιτικοί και κοινωνικοί κραδασμοί μας αναγκάζουν να αναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας και να ψάξουμε σε βάθος την ταυτότητά μας σε μια προσπάθεια να ισορροπήσουμε, θεωρώ ότι η γλώσσα μας, η Ελληνική μας γλώσσα, αποτελεί ένα από τα βασικότερα στηρίγματα μας. Αποτελεί την κληρονομιά μας και ταυτόχρονα σηματοδοτεί την ιδιαιτερότητά μας, τόσο σαν άτομα όσο και σαν λαός. Και ειλικρινά θλίβομαι βαθιά βλέποντας στα περισσότερα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης οι σκέψεις, οι απόψεις και οι σχολιασμοί να παρουσιάζονται με την μορφή των Greeklish, όπως έχει ονομαστεί ∙ ελληνικές λέξεις γραμμένες με Λατινικό αλφάβητο. Αυτό όμως που με λυπεί ακόμη πιο πολύ είναι η σταδιακή και ραγδαία πλέον ταχύτητα με την οποία εξαφανίζονται τα σημεία στίξης. Αφού πρώτα χάθηκε η άνω τελεία, τείνει να εκλείψει και το ελληνικό ερωτηματικό μας « ; », το οποίο βλέπουμε να αντικαθίσταται από το λατινικό « ? », πολλές φορές ακόμη και στο τέλος προτάσεων που είναι γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες. Μια σοκαριστική αλήθεια μου αναμφίβολα με αναγκάζει να σκεφτώ ότι συνάμα χάνεται και ο ελληνικός τρόπος σκέψης. Μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, της τεμπελιάς και της αδιαφορίας, χάνεται το υπέροχο ερωτηματικό μας, που υπήρξε ο στυλοβάτης της αρχαίας ελληνικής διανόησης ∙ τουλάχιστον έτσι όπως έφτασαν στα χέρια μας τα αρχαία κείμενα με τη στίξη που τους προσέδωσαν οι Αλεξανδινοί φιλόλογοι. Χάνεται το ‘σημάδι’ εκείνο της απορίας, του προβληματισμού, της ερώτησης, που αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της αμφισβήτηση, οδηγώντας στη φιλοσοφική σκέψη. Το σύμβολο που έθεσε ερωτήματα στο νου των ελλήνων φιλοσόφων, σοφιστών, μαθηματικών κι επιστημόνων, για να γεννήσει εν συνεχεία απαντήσεις. Κι αναρωτιέμαι με τη σειρά μου, πώς είναι δυνατόν να παρακάμπτουμε και να περιφρονούμε ένα τέτοιο θεμελιώδες σύμβολο; Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό; Όλοι μας, έρχεται η σκληρή κι επώδυνη απάντηση. Όλοι όσοι αγαπάμε και δουλεύουμε με την ελληνική γλώσσα. Συγγραφείς, δημοσιογράφοι, εκπαιδευτικοί. Μείναμε όλοι άπραγοι βλέποντας τη «γλωσσική πενία» που χαρακτηρίζει τις νεότερες γενιές, σωπάσαμε, δε δώσαμε τη πρέπουσα σημασία. Και δυστυχώς, θεωρώ και τον εαυτό μου συνυπεύθυνο που δεν κατόρθωσα ως εκπαιδευτικός να ενσταλάξω στους μαθητές μου την αγάπη για τη μοναδική και πλούσια γλώσσα μας, όπως όφειλα. Φέρω κι εγώ το δικό μου μερίδιο ευθύνης. Και παρακολουθώ με θλίψη να επέρχεται «ο θάνατος του ελληνικού ερωτηματικού». Μια έκφραση ποιητική μεν, τραγική δε. Τόσο τραγική όσο και αναπόφευκτη. Και κλείνω λέγοντας, ότι ίσως υπάρχει ακόμη χρόνος. Χρόνος να καταβάλουμε τις μέγιστες δυνατές προσπάθειες να σώσουμε το όμορφο και ιδιαίτερο αυτό σημείο στίξης της γλώσσας μας. Να σώσουμε την ίδια τη γλώσσα μας, την ταυτότητά μας και συνεπώς, το μέλλον μας.

Κάτια Τσιμπλάκη - Δημοσιογράφος

O «θάνατος» του ερωτηματικού εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της «γενοκτονίας» της Ελληνικής γλώσσας, των γραμμάτων και των σημείων στίξης.

Η δημιουργία των greeklish,  αυτού του μορφώματος- εκτρώματος γραφής, λειτούργησε ισοπεδωτικά για την Ελληνική Γλώσσα. Η μόδα που έχει κάνει θραύση τα τελευταία χρόνια στα παιδιά και στους νέους, έχει εξελιχθεί σε μάστιγα. Η επιρροή των greeklish έχει άμεσο αντίκτυπο στην ορθογραφική και συντακτική ικανότητα όχι μόνο των μαθητών αλλά και των μεσήλικων.  Συγκεκριμένα, αντικαθιστούν, ακόμη και όταν γράφουν ελληνικά, το «ω» με το «ο», τα «οι», «η», «ει» με το ι, απαλείφουν τον τονισμό στις λέξεις και έχουν σχεδόν καταργήσει το ελληνικό ερωτηματικό με το αγγλικό. Επίσης, στα χαρακτηριστικό των greeklish είναι η σύντμηση των λέξεων (tespa αντί τέλος πάντων, tpt αντί για τίποτα, dld αντί για δηλαδή, mnm αντί για μήνυμα ).

Η αποκοπή από την Ελληνική Γλώσσα που έγινε βίαια με την κατάργηση, την 1η Νοεμβρίου 1981, του πολυτονικού συστήματος γραφής, σήμερα γίνεται «ύπουλα» και πιο μεθοδικά με την επικράτηση των greeklish. Συνήγοροι στο έγκλημα είναι η αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας, smartphones, tablets, sms, chat-forum, σημειώσεις, χειρόγραφα που χάριν της υποτιθέμενης ευκολίας και εξοικονόμησης χρόνου λειτουργούν ισοπεδωτικά για την ελληνική γλώσσα, το ελληνικό αλφάβητο, τα σημεία στίξης ανάμεσα σε αυτά και το ερωτηματικό.

Αλήθεια πώς θα σας φαινόταν αν γράφαμε τη φράση του Σαίξπηρ, από το Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, “Don't waste your love on somebody, who doesn't value it”, στα Ελληνικά; «Ντοντ γουέιστ γιορ λάβε ον σάμποντι, χου νταζν’τα βάλιου ιτ»; Αστείο; Χυδαίο; Άλλο τόσο αστείο και χυδαίο είναι γράφεις στα greeklish τους πρώτους και τον τελευταίο στίχο από τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική (από το Άξιον Εστί) του Οδυσσέα Ελύτη:

«Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική.

το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου...

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου...

….

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του "Υμνου!

Άγγελος Χαριάτης, συγγραφέας:  «Από τα μικρά έρχονται τα μεγάλα»

Μια φορά και ένα καιρό ήταν ένας δεκάχρονος που τον έλεγαν Ηλία. Ο Ηλίας ήταν από τους τυχερούς. Στο δημοτικό σχολείο είχε μαθήματα όπως θεατρική αγωγή, μουσική, αγγλικά, υπολογιστές.

Ο πατέρας του ήταν δημοσιογράφος. Θεωρητικά, άριστος χειριστής της γλώσσας.

Ο μικρός, ήξερε να γράφει στο word. Ήξερε που ήταν το κάθε γράμμα. Αλλά είχε ένα θέμα με τα σημεία στίξης. Ενώ είχε καταφέρεις να χρησιμοποιεί τον τόνο, δεν μπορούσε να βρει το ερωτηματικό, την άνω τελεία και τα εισαγωγικά. Έτσι δεν χρησιμοποιούσε εισαγωγικά. Ούτε ήξερε που βρισκόταν στο πληκτρολόγιο το σύμβολο της άνω τελείας, ούτε φυσικά το ερωτηματικό. Τα δύο πρώτα μπορούσε εύκολα να τα αποφεύγει. Αλλά το ερωτηματικό? Του ήταν πιο εύκολο να χρησιμοποιεί το αγγλικό. Shift+? και όλα φάνταζαν και ήταν πιο απλά. Τους είχε δείξει μια φορά ο δάσκαλος στην αίθουσα που στα κομμάτια ήταν κρυμμένο το έρημο το ελληνικό ερωτηματικό, αλλά δεν είχε ασχοληθεί παραπάνω. Έτσι και αλλιώς, όταν χρησιμοποιούσε το αγγλικό, κανείς δεν του έλεγε τίποτα. Στο viber και το  messenger ούτε λόγος για ερωτηματικό, ούτε λόγος για χρήση της ελληνικής γλώσσας. Δεν ήταν in και ήταν χρονοβόρο να γράφεις στα ελληνικά.

Απευθύνθηκε στον πατέρα του. «Μπαμπά θα μου δείξεις που είναι το ελληνικό ερωτηματικό;» τον ρώτησε. «Δεν νομίζω ότι σου χρειάζεται» του είπε. «Άλλωστε και εγώ το αγγλικό χρησιμοποιώ. Τα διορθώνουν μετά  άλλοι» συνέχισε. Η απάντηση του δεν τον κάλυψε. Αν και του έδειξε, κάπως βαριεστημένα, το περιβόητο ; . 

Ο επόμενος ήταν ο παππούς του. Συνταξιούχος και ερασιτέχνης ποιητής.

«Παππού για ποιο λόγο πρέπει να χρησιμοποιώ το ελληνικό ερωτηματικό;» τον ρώτησε. «Ή για ποιο λόγο δεν πρέπει να το χρησιμοποιώ;»

«Ηλία… Χωρίς να γράφεις σωστά τη γλώσσα σου, την ξεχνάς. Ξεχνάς την ιστορία σου, ξεχνάς ποιος είσαι, από πού έρχεσαι και που θέλεις να πας».

«Όλα αυτά για ένα ερωτηματικό;» απόρησε ο μικρός.

«Από τα μικρά έρχονται τα μεγάλα» είπε ο παππούς και χαμογέλασε, νιώθοντας πως το εγγόνι είχε καταλάβει το νόημα πίσω από τις λέξεις.

Αγγέλα Γαβρίλη, συγγραφέας:  Προτιμώ το λάθος παρά τη δήθεν ευκολία χρήσης ξένων χαρακτήρων

Στο ματς τεχνολογία εναντίον ελληνικής γλώσσας φαίνεται ότι η «ευκολία» χρήσης ξένων χαρακτήρων στον γραπτό λόγο κερδίζει, ειδικά στους νεότερους σε ηλικία που είναι από πολύ νωρίς στη ζωή τους εξοικειωμένοι με πληκτρολόγια. Και επειδή η τεχνολογία δεν είναι ποτέ ουδέτερη, φέρει την κουλτούρα των δημιουργών της, είναι αναμενόμενο να μας «παρασύρει» στο ύφος, τη σύνταξη και τη δομή της αγγλικής γλώσσας. Ως φαινόμενο το θεωρώ έως ένα βαθμό φυσικό στον «μη επίσημο» γραπτό λόγο (μηνύματα σε κινητά τηλέφωνα, mail, social media). Με ενοχλεί όμως όταν το συναντώ στα ΜΜΕ, στη λογοτεχνία, σε αρθογραφία και γενικά σε γραπτά κείμενα όπου ο συντάκτης έχει το χρόνο να τα επεξεργαστεί και τα οποία, κατά την εκτίμησή μου, οφείλουν να προβάλλουν ορθά την ελληνική γλώσσα και να λειτουργούν ως πρότυπο – και για όσους επιλέγουν να μάθουν ελληνικά. Τα καλά ελληνικά σε ένα κείμενο είναι πάντα ένα σημαντικό ζητούμενο, αλλά και μια αισθητική απόλαυση για όσους τα διαβάζουν. Τι μπορούμε να κάνουμε; Να προσέχουμε πώς γράφουμε και να επιλέγουμε συνειδητά και με συνέπεια τη σωστή χρήση των σημείων στίξης, της γραμματικής, του συντακτικού. Αν δεν είμαστε σίγουροι για κάτι, μπορούμε να το ψάξουμε ή να ρωτήσουμε κάποιον πιο έμπειρο (έναν φιλόλογο π.χ.). Σε κάθε περίπτωση, προτιμώ το λάθος παρά τη δήθεν ευκολία χρήσης ξένων χαρακτήρων.

Παναγιώτης Μπαρμπαγιάννης, συγγραφέας, εργοθεραπευτής: Ερώτηση. Σπάνιο φαινόμενο στις μέρες μας

Ένα κόμα, μία τελεία κι άλλα τόσα συνοδεύουν καθημερινά τις απαντήσεις... αυτές τις έτοιμες λύσεις που αναπαράγονται διαρκώς γιατί ξεμείναμε από ερωτήματα. Πόσο αθώα η ηλικία της ερώτησης ‘γιατί’...! Συνήθισε και το αυτί μας να ακούει τις πλάγιες προτάσεις και ψάχνουμε στα διαδίκτυο για αποφθεύγματα που ικανοποιούν την εικόνα του ηλεκτρονικού προφίλ μας.

Τόσα σημεία στίξης για την απάντηση... και η ερώτηση παρέμεινε μονάχη με συντροφιά της ένα μόνο. Όταν όμως οι άνθρωποι σταμάτησαν να κάνουν ερωτήσεις, εκείνη πάλεψε πολύ για να της δώσουν σημασία. Και βρήκε την απάντηση στη λατινική γλώσσα.

Lol, omg, καρδούλες από έψιλον αλλά και η γραφή σε greeklish έγιναν μόδα για να δείχνουν πόσο δίκιο έχει η Κιτσοπούλου στα θεατρικά της έργα. Αυτά όμως είναι στοιχεία έκφρασης, εξωτερίκευσης συναισθημάτων, εγωισμών και άλλων τόσων. Τι μπορεί να γίνεται όμως όταν πας πιο βαθιά, στις ρίζες...! Εκεί όπου ξεκινούν όλα με ένα ερώτημα.

Ίσως η μόδα να εισχώρησε κι εκεί. Ίσως αυτή η ανάγκη για προβολή ενός άλλου εαυτού αλλά και η απόδειξη ότι δεν είμαστε από χωριό να τρύπωσε στις βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Βέβαια θα μου πεις, κοίτα πόσο όμορφο και εντυπωσιακό είναι το (?) σε σχέση με το (;). Κατακτά το χώρο. Ίσως γι αυτό και τα πληκτρολόγια να το έχουν σε φανερό σημείο.

Ωπ, να και οι λέξεις Ξενομανία, Ελληνάρες. Μπερδεύονται τα αυτιά μου πολλές φορές και με κάνουν να ξεχνάω πως το ? δεν ήρθε από τους Άγγλους, αλλά δανεικό το έχουν κι εκείνοι.

Κι όλο αναρωτιέμαι. Αφού δε φταίω εγώ για όλα αυτά, ποιος να φταίει?

Ανθή Βαχτσεβάνου,φιλόλογος: Ερωτηματικό, άνω τελεία, θαυμαστικό…

«Πώς τα βρίσκω στον υπολογιστή ;», είναι η τυπική ερώτηση που κάνουμε οι περισσότεροι από εμάς όταν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσουμε. Το περίπλοκο πληκτρολόγιο των υπολογιστών καθιστά δύσκολη την εφαρμογή τους στον μοντέρνο ηλεκτρονικό τρόπο επικοινωνίας . Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αντικατάσταση τους από τα αντίστοιχα λατινικά σύμβολα που είναι πιο εύχρηστα.

Πόσο θετικό είναι όμως αυτό; Η απλοποίηση που έχει επέλθει στην ελληνική γλώσσα είναι πάντα για καλό;

Ας δούμε όμως γιατί είναι τόσο σημαντική η χρήση των σημείων στίξης και συγκεκριμένα του θαυμαστικού και του ερωτηματικού.

Αρχικά τα δύο αυτά σημεία στίξης έχουν (εκτός των συνηθισμένων) και κάποιες άλλες χρήσεις , λιγότερο γνωστές. Για παράδειγμα, το θαυμαστικό σε παρένθεση (!) , δείχνει την απορία ή τον σαρκασμό ή την απορία ανάλογα με αυτό που θέλει να δηλώσει η πρόταση.

Επιπλέον , το ερωτηματικό σε παρένθεση (;) δηλώνει τον προβληματισμό του πομπού με αμεσότητα και παραστατικότητα αλλά και την ειρωνεία όσων έχουν προηγηθεί. Λόγου χάρη, στην πρόταση ‘Παρουσιάστηκε το νέο αναπτυξιακό (!) πακέτο’ , η λέξη ‘‘αναπτυξιακό’’ χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον σαρκασμό του γράφοντος.

Αυτές οι δύο χρήσεις των συγκεκριμένων σημείων στίξης δίνουν έμφαση και ζωντάνια στον λόγο.

Όπως όμως όλοι γνωρίζουμε , η απλοποίηση της γλώσσας μας στην καθημερινή μας ζωή έχει φέρει με επακόλουθο τρόπο την απλούστευσή της και κατά τη χρήση του υπολογιστή. Η χρήση του θαυμαστικού και ερωτηματικού παραδείγματος χάριν έχει γίνει πολύ σπάνια και τη θέση τους έχουν πάρει μακροσκελείς συνεχόμενες προτάσεις, χωρίς κάποιο σημείο στίξης ενδιάμεσα. Ακόμη όμως και τις ελάχιστες αυτές φορές που τα βάζουμε στον λόγο μας προτιμούμε τα λατινικά σύμβολα.

Με τον τρόπο αυτό , η τόσο πλούσια ελληνική γλώσσα χάνει κάτι από την αίγλη και τη συνοχή της. Είναι σαν να μπαίνει κάτι “ξένο” ανάμεσα στις ελληνικές λέξεις που διαταράσσει τη δομή και τη συνεκτικότητα τους. Το γεγονός αυτό βέβαια, θα μπορούσε να θεωρηθεί από κάποιους ως η λεγόμενη “εξέλιξη της γλώσσας” , η οποία επηρεάζεται από την τεχνολογία , την παγκοσμιοποίηση (εισαγωγή νεολογισμών από άλλες γλώσσες) και από διάφορες άλλες παραμέτρους.

Προσωπικά, θεωρώ πως η εξέλιξη της νεοελληνικής γλώσσας δεν θα πρέπει να αλλοιώνει την ταυτότητα της καθώς πιστεύω ότι ο ηλεκτρονικός τρόπος επικοινωνίας σταδιακά επηρεάζει τον προφορικό και γραπτό λόγο μας. Συνεπώς οτιδήποτε καινούριο υιοθετείται θα πρέπει να με προσοχή. Για παράδειγμα δεν θα ήταν κακό ορισμένες φορές να χρησιμοποιείται το λατινικό ερωτηματικό στον υπολογιστή , αρκεί αυτό να μην γίνεται σε μόνιμη βάση και όχι σε επίσημα έγγραφα.

Η απλοποίηση του πληκτρολογίου του υπολογιστή θα μπορούσε να βοηθήσει την κατάσταση. Καλό θα ήταν να υπάρχουν συγκεκριμένα πλήκτρα για το ερωτηματικό , το θαυμαστικό και την άνω τελεία χωρίς ταυτόχρονη χρήση του “control” ή του  “shift”. Αυτό θα οδηγούσε στη μείωση της χρήσης των λατινικών σημείων στίξης και στην ευρεία χρήση των ελληνικών.

Αλέξης Γούδας, τραγουδοποιός : Η γλώσσα ορίζει το είναι μας

 

Θα το θελα πολύ να μην υπήρχαν ερωτηματικά ! Την απορία μας και την άγνοιά μας για τα αναπάντητα ερωτήματα αυτού του κόσμου να την διαδεχόταν η γνώση.

Επειδή όμως και η γνώση με τη σειρά της επεκτείνει τα όρια της άγνοιάς μας σημειώνω το εξής : Η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και αλλάζει .

Ωστόσο παρόλες τις έξωθεν επιδράσεις όπως συμβαίνει με το συγκεκριμένο σημείο στίξης , η λύση είναι να επιμείνουμε ελληνικά .Όχι για ιδεοληπτικούς λόγους ,ούτε από γλωσσικό ή άλλον εγωισμό αλλά γιατί η γλώσσα ορίζει το είναι μας και νοηματοδοεί τις πράξεις μας και οφείλουμε να την διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού .

Κώστας Κοσνετζώφ Αυγουστος 2015, καλλιτέχνης:  Ο θάνατος του ελληνικού ερωτηματικού

Δημιουργία του Κώστα Κοσνετζώφ

 Ένας μύθος ακολουθεί την εξαφάνιση της άνω τελείας. Κάποιοι μύστες και άλλα μέλη καθόλα ύποπτων σεκτών , μιλούν για ανάληψη της έξω από την σκεπή της σκέψης… Όλα αυτά βέβαια είναι αβάσιμα όπως και η άνω τελεία.

Τα σημεία στίξης άρχισαν την ψυχανάλυση τα τελευταία χρόνια. Συζητούν για το φόβο του θανάτου, αλλά μόνο απ’εξω απ’ έξω. Σαν ιδέα τους φέρνει γέλιο. Η εξαφάνιση βέβαια θυμίζει σε όλους ότι η ζωή δεν είναι αιώνια.

Εντωμεταξύ, κύματα μετανάστευσης ξενόγλωσσων σημείων έχουν αναστατώσει την τοπική κοινωνία της στίξης. Πολλά χάνουν τη δουλειά τους και άλλα αποσύρονται σιωπηλά στην επαρχία από όπου κατάγονται με σκοπό να θυμηθούν πώς να καλλιεργούν τα άδεια χωράφια της γλώσσας.

Η νέα τεχνογλωσσία υπόσχεται πως σε λίγα χρόνια όλα θα ζούν για πάντα σε ένα ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον. Απλά κάποιες μικρές μεταλλάξεις είναι απαραίτητες για αυτό το εξελικτικό βήμα.

Χτες ανακοινώθηκε από μία εξωγλωσσική φωνή πως σύντομα θα είναι έτοιμο το όχημα που θα πάρει μέρος στην πρώτη αποστολή για ταξίδι έξω από τον ουρανό της σκέψης. Πολλά σημεία θέλουν να είναι πρωτοπόρα και να συμμετέχουν.

Σήμερα ανακοινώθηκε ο νικητής. Το ελληνικό ερωτηματικό είναι το πρώτο που θέλει να κάνει αυτό το ταξίδι. Η τελευταία του δήλωση πριν μπει στο θάλαμο εκτόξευσης ήταν:

Ειχα αποσυρθεί στα άδεια χωράφια της γλώσσας για να διαλογιστώ το νόημα της ύπαρξής μου. Όταν τυχαία ενημερώθηκα για το εξερευνητικό ταξίδι ένιωσα ξανά ζωντανό. Είχα πολλά χρόνια να συναντήσω σοβαρά ερωτήματα! Κανείς άλλος δεν ρώταγε πια κάτι σοβαρό. Ενιωσα πως έτσι μπορώ να προσφέρω. Άλλωστε τα αλλοδαπά ερωτηματικά εργάζονται μια χαρά εδώ... Ελπίζω να επιβιώσω, σύντομα να συναντήσω κάποιες ακόμα άγνωστες απαντήσεις και να φέρω πίσω ολοκαίνουργια ερωτήματα.

Κώστας Κοσνετζώφ Αυγουστος 2015

Χάρης Λιανζίρης, συγγραφέας: Αν δεν μαθαίνουμε στα παιδιά μας να αγαπούν τη γλώσσα τους, δεν τους μαθαίνουμε σωστά ελληνικά

Η τεχνολογία σαφώς και επηρεάζει (ειδικά τη νεολαία) μα και στα κινητά, και στους υπολογιστές μπορούμε να γράψουμε σωστά ελληνικά (και με κόμμα, και με άνω τελεία και ελληνικό ερωτηματικό). Το πρόβλημα ξεκινάει από εμάς. Από το σχολείο και από τους γονείς. Αν δεν μαθαίνουμε στα παιδιά μας να αγαπούν τη γλώσσα τους, δεν τους μαθαίνουμε σωστά ελληνικά και δεν τους μαθαίνουμε τα βασικά (όπως που να βάζουν το κόμμα και την άνω τελεία- για αυτό και αποφασίζουν οι νέοι να τα αφαιρέσουν) τότε είναι λογικό να φτάσουμε στο έσχατο σημείο να βλέπουμε τα μικρά παιδιά να γράφουν ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες. Πιστεύω πως θα έπρεπε να αλλάξει το παιδαγωγικό σύστημα στα σχολεία και να κάνει κάτι περί του θέματος. Και πέρα από τα σχολεία (για να μην τα ρίχνουμε όλα στους άλλους) πρέπει και εμείς οι γονείς να περνάμε λίγο χρόνο με τα παιδιά μας για να τους μάθουμε κάποια ουσιώδες πράγματα που θα τους κάνει και να αγαπούν τη γλώσσα μας, μα και να τη σέβονται.

Μαρία Κρόκου, συγγραφέας: Η γλώσσα μας άκρως γοητευτική

 Αγαπώ την Ελλάδα με όλα τα θετικά και αρνητικά της! Αγαπώ τις παραδόσεις της, τα χρώματά της, τα ηλιοβασιλέματά της, τα καλοκαίρια και τους χειμώνες της και πιστεύω πως καμία άλλη γλώσσα δεν μπορεί να περιγράψει όλα αυτά εκτός από την Ελληνική! Βρίσκω τη γλώσσα μας άκρως γοητευτική και γεμάτη μυστήριο. Κάθε λέξη και μια ιστορία, ένας μύθος... Κάθε είδους αλλαγή, μετατροπή, ''περικοπή'' με βρίσκει αντίθετη. Ωστόσο, δεν πιστεύω πως η τεχνολογία μπορεί να την βλάψει.Η παιδεία προέρχεται από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, την εκπαίδευση γενικότερα. Το αν κάποιος στείλει ένα μήνυμα και έχει την λέξη μισή ή δεν χρησιμοποιήσει άνω τελεία λόγω βιασύνης δεν σημαίνει κάτι... το να το διδάσκεται όμως σημαίνει πολλά...

Γιάννης Μήτσιος, συγγραφέας: Το ελληνικό ερωτηματικό απειλείται από το λατινικό

Το ελληνικό ερωτηματικό αποτελεί αναπόσπαστο σύμβολο στίξης του γραπτού μας λόγου και… στ’ αλήθεια απειλείται απ’ το λατινικό?

Μάλλον επειδή το λατινικό ερωτηματικό είναι πιο εντυπωσιακό και πομπώδες, μα ταυτόχρονα απλούστερο στη χρήση του ηλεκτρονικά, βροντοφωνάζοντας για προσοχή. Opos kai ta Greeklish! Γιατί να πατήσουμε τα επιπλέον κουμπάκια στις «(παν)έξυπνες» συσκευές και να σκεφτούμε εμείς την ορθογραφία αντί για εκείνες? Πάντα θα παίρνουμε αυτό που μας προσφέρεται έτοιμο στο πιάτο και χωρίς κόπο. Αλλά αυτός είναι ο ορισμός του δολώματος που σε αποσπά απ’ τη φάκα. Ό,τι δεν εξασκείται ατροφεί!

Και φυσικά τα δελτία ειδήσεων και οι ενημερωτικές εκπομπές με τα ρεπορτάζ τους θέλουν άβουλα όντα να παρακολουθούν και να δέχονται αμάσητα ό,τι τους πασάρουν! Ατροφικούς εγκεφάλους! Και στοχεύουν τη νεολαία στα πρώιμα στάδιά της, εκπαιδεύοντάς την και διαμορφώνοντάς την στα νέα πρότυπα. Κάτι τέτοια περνούν στα «ψιλά» και απαρατήρητα. Ένα τόσο δα μικρό συμβολάκι τώρα, ένα άλλο αργότερα και καταλήγουμε τελικά με άλλη γλώσσα. Φτωχή σε λέξεις; φτωχή σε περιεχόμενο; φτωχή σε πνεύμα.

Ξαναδιαβάστε την τελευταία πρόταση της προηγούμενης παραγράφου –σωστά τώρα–, αφού το «φερόμενο» ελληνικό ερωτηματικό που είδατε και προσπεράσατε ήταν η λατινική άνω τελεία. Τι κάνει η άνω τελεία? Εισάγει παύση μεγαλύτερη από το «κόμμα» και μικρότερη από την «τελεία», άχρηστη πληροφορία για εσάς, αλλά «χρωματίζει» τα γραπτά κείμενα. ?-Ρ

Τι έγινε? Δεν καταλάβατε το «εμότικον»? Πάμε πάλι… ;-Ρ

Καλύτερα? Ή τώρα μήπως είναι καλύτερα (ακολουθεί ελληνικό ερωτηματικό); Ακόμη θεωρείτε «άχρηστο» το ελληνικό ερωτηματικό; Είστε σίγουροι ότι απειλείται με εξαφάνιση από την τεχνολογία ή από κείνους που θέλουν όλοι να χρησιμοποιούν το λατινικό; Το πιθανότερο να μπλοκάρει τον εγκέφαλό τους, εκθέτοντάς τους ανεπανόρθωτα στην κοινή γνώμη. Αναρωτηθείτε…

Έτσι δεν είναι φιλαράκι; Αφού ούτε ξέρεις, ούτε μπορείς να συμβολίσεις σωστά την ερώτηση στα ελληνικά ενώ γράφεις ελληνικά, εγώ γιατί να πιστέψω τις δήθεν «σοφίες» σου στο περιεχόμενο του λόγου σου;

Χάρης Βεραμόν, ηθοποιός, σκηνοθέτης: Η τεχνολογία δεν αποτελεί κίνδυνο

Εδώ τείνει να ξεχαστεί η ελληνική γλώσσα το ερωτηματικό μας ενόχλησε;

Ο σκοπός όμως και η χρήση που κάνει ο κάθε χρήστης δεν είναι επειδή θέλει με κάποιο τρόπο να διαγράψει από τη ζωή του την μητρική του γλώσσα, αλλά το κατά πόσο ευέλικτο και βολικό του είναι να γράφει. 

Κι αυτό από μόνο του μπορεί να επιφέρει πολλές αλλαγές στη γραφή.

Είναι θέμα τεχνολογίας και προσαρμογής ώστε να μπορεί να διατηρηθεί το ελληνικό ερωτηματικό και οτιδήποτε άλλο σε τόνους στίγματα κ.τ.λ. όμως από την άλλη πλευρά θεωρώ ότι η τεχνολογία δεν αποτελεί κίνδυνο, διότι αν κάποιος θέλει να βρει τον τρόπο να χρησιμοποιεί ''ελληνικά'' θα τον βρει! 

Από εκεί και πέρα όταν η πρώτη γλώσσα ευρωπαϊκά είναι η Αγγλική, όλα τ' άλλα μοιάζουν ψύλλοι στ' άχυρα.

Λουκάς Μέξης, συγγραφέας: Το ελληνικό ερωτηματικό οφείλει να προστατευτεί

Θεωρώ ότι όλες αυτές οι αλλαγές και η "μοντερνοποίηση" της ελληνικής γλώσσας είναι κάτι αναπόφευκτο, αλλά όχι και επιθυμητό κάθε φορά. Όταν απλουστεύτηκε η γραφή της λέξης "αυγό" χάσαμε κάτι πιστεύω. Αλλά φιλοσοφικά, όλοι θεωρούν τη γλώσσα κάτι ζωντανό που δεν ελέγχεται. Είναι ζωντανή. 

Το ελληνικό ερωτηματικό οφείλει να προστατευτεί, γιατί είναι αυτό που είναι. Το ξένο σίγουρα μπορούμε να το χρησιμοποιούμε όταν γράφουμε στο κινητό, αλλά σε ένα πραγματικό κείμενο σε εφημερίδες, βιβλία και στο σχολείο, πρέπει να παραμείνει ως έχει.

Μανόλης Βενιέρης, συγγραφέας: «Επέλαση» του λατινικού ερωτηματικού

Καταρχάς, παρόλο που είμαι σε καθημερινή επαφή με το διαδίκτυο και διαβάζω ειδήσεις σε αρκετές ιστοσελίδες, δεν έχω παρατηρήσει αυτήν την "επέλαση" του λατινικού ερωτηματικού. 

Επίσης, θεωρώ πως η τεχνολογία δεν απειλεί επουδενί το ελληνικό ερωτηματικό, γιατί ναι μεν οι νέοι χρησιμοποιούν περισσότερο ευρέως το λατινικό ερωτηματικό στις ανεπίσημες και καθημερινές επαφές τους, αλλά, όταν το απαιτεί η περίσταση, είναι πολύ προσεκτικοί στην έκφρασή τους. 

Επομένως, το πρόβλημα που συζητούμε δεν είναι ανησυχητικό, αλλά απλώς ένα ψευδοπρόβλημα. 

 Σταύρος Μπαρούτας, συγγραφέας: Σοκαριστικό αλλά αληθινό!

Λοιπόν, θεωρώ ότι πρέπει να γίνει μια "αφύπνιση" για αυτό, ένας συναγερμός( εάν μας ενδιαφέρει)
Να μαζέψουμε υπογραφές
Να ζητήσουμε υποστήριξη απο τα μέσα ή απο Έλληνες του εξωτερικού
Έπειτα, να ζητήσουμε αλλαγή του πληκτρολογίου απο την windows. Στην τελική, είμαστε πελάτες και κανένας (υπόθεση) απο τους υπόλοιπους πελάτες του κόσμου δεν έχει τέτοιο θέμα

Στο τέλος, μπορούμε να βάλουμε τους πολιτικούς μας να το διαπραγματευτούν. Αυτοί έχουν εμπειρία (μαύρο χιουμορ)

Άννα Παπαδοπούλου, φιλόλογος – Πεδίο Γνώσης (Περιστέρι): Ψηφιακή εξαφάνιση

Σύμφωνα με μια ευρωπαϊκή επιστημονική έκθεση, οι 21 από τις 30 γλώσσες της Ευρώπης -μεταξύ των οποίων και η ελληνική- αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της  ψηφιακής εξαφάνισης. Η έρευνα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς διαπίστωσε ότι η ψηφιακή βοήθεια για τις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες είναι ελλιπής ή απολύτως ανύπαρκτη για τους χρήστες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της παραπάνω διαπίστωσης αποτελεί το γεγονός ότι το ερωτηματικό του συντακτικού μας, η άνω τελεία και το  κόμμα, τείνει να καταργηθεί από τη χρήση του  λατινικού, λόγω του γεγονότος ότι στα πληκτρολόγια (λεξιλόγια) των συσκευών (κινητών, τάμπλετς) είναι πιο εύχρηστο. Ωστόσο, βλέπουμε το λατινικό ερωτηματικό να «κρέμεται» από τίτλους ρεπορτάζ,  δελτίων ειδήσεων και εκπομπών. Την ίδια ώρα η νεολαία τείνει να ξεχάσει την άνω τελεία και το κόμμα αφού σε κείμενά της κυριαρχεί το λατινικό ερωτηματικό.     

 Σαφώς, η αναφορά μας στην κατάργηση του ελληνικού ερωτηματικού τοποθετείται μέσα στα πλαίσια της γενικής ανησυχίας για τον κίνδυνο που διατρέχουν γλώσσες, οι οποίες δεν έχουν τεχνολογική υποστήριξη, όπως έχουν οι ευρέως χρησιμοποιούμενες γλώσσες. Χαρακτηριστικά, το META-NET, ένα Δίκτυο Αριστείας που απαρτίζεται από 60 ερευνητικά κέντρα σε 34 ευρωπαϊκές χώρες, και έχει ως στόχο να προάγει τα τεχνολογικά θεμέλια μιας πολύγλωσσης ευρωπαϊκής κοινωνίας της πληροφορίας, τονίζει ότι «το χάσμα μεταξύ ‘μικρών' και ‘μεγάλων' γλωσσών ολοένα και διευρύνεται. Πρέπει να εξασφαλίσουμε τον εφοδιασμό των μικρότερων και λιγότερο πλούσιων σε ψηφιακούς πόρους γλωσσών με τις απαραίτητες βασικές τεχνολογίες, αλλιώς οι γλώσσες αυτές είναι καταδικασμένες σε ψηφιακή εξαφάνιση». 

Έτσι, σε φιλολογικές ιστοσελίδες και forum συζητείται συχνά η χρήση του ερωτηματικού «?» αντί για το πατροπαράδοτο, ελληνικό «;».Είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα λάθη που συναντά κανείς. Τίτλοι στην τηλεόραση, διαφημίσεις, επιγραφές. Παντού το λατινικό «?» Και αυτή η αντικατάσταση του «;» από το «?» είναι που μου προξενεί τη μεγαλύτερη εντύπωση. Για πολλούς το φαινόμενο αυτό αποτελεί κατάλοιπο των greeklish, κυρίως στην επικοινωνία των νέων καθώς  αδυνατούσαν να γράψουν στην ελληνική, αφού τότε δεν υποστηριζόταν. Στις μέρες μας  όμως , τα λειτουργικά συστήματα υποστηρίζουν πλήθος γλωσσών. Η Microsoft έχει εφοδιάσει τις τελευταίες εκδόσεις των λειτουργικών της συστημάτων μέχρι με κινέζικα! Υποστηρίζεται ακόμη και η πολυτονική ελληνική γλώσσα! Παρόλα αυτά, τα greeklish επιμένουν. Επιμένουν και επεκτείνονται σταδιακά και εκτός υπολογιστών , αρχής γενομένης με το ερωτηματικό! Δεν μας κάνει το ελληνικό ερωτηματικό!;

Άλλοι πάλι  απαντούν πως ίσως η εξήγηση για την απορία του ερωτηματικού να βρίσκεται στο μιμητισμό των Ελλήνων, ο οποίος υφίσταται αμείωτος παρά τις συχνές αντιδυτικές, αντιαμερικανικές εξάρσεις  κατά της παγκοσμιοποίησης. Είναι αυτός ο ιδιότυπος εθνικισμός των ελλήνων, ο οποίος διακηρύσσει κραυγάζοντας  την ανωτερότητα της φυλής, βλέπει παντού θεωρίες συνωμοσίας και ξένα συμφέροντα που επιβουλεύονται την εθνική μας κυριαρχία, αλλά από την άλλη καυχιέται ότι έχει κάνει Masters στο Λονδίνο και αντιμετωπίζει υποτιμητικά όποιον δεν ξέρει αγγλικά… Και αν από κεκτημένη ταχύτητα, από την πολλή τριβή με τις ξένες γλώσσες μπερδευτούμε και χρησιμοποιήσουμε και το μεγαλοπρεπές «?», αντί για το «;», δεν χάλασε και ο κόσμος. Αυτό μάλιστα το τελευταίο ακούγεται πολύ συχνά : « το λατινικό ερωτηματικό είναι πιο όμορφο και σαν να δίνει μεγαλύτερη έμφαση! ».Αν ρωτήσεις, δε ,κάποιον γιατί το χρησιμοποιεί , θα σου απαντήσει : «έτσι το έχω συνηθίσει , το κάνω ασυνείδητα …ή δεν ήξερα μέχρι πρόσφατα ότι  βρίσκεται στο πεζό Q του πληκτρολογίου…»

Πολλοί αναγνώστες ίσως σκεφτούν: «καλά δε χάλασε και ο κόσμος για το ερωτηματικό! και η άνω τελεία τείνει να εξαφανιστεί! Εξάλλου ακόμα και στην κλασσική αρχαιότητα δεν υπήρχαν σημεία στίξης».Και αυτό είναι αλήθεια…

Η γλώσσα σαν ένας ζωντανός οργανισμός ακολουθεί την πορεία της εξέλιξης του πολιτισμού και προσαρμόζεται στις ανάγκες επικοινωνίας των χρηστών της. Εξάλλου, η χρήση της γλώσσας αποτελεί μέσο αυτοπροσδιορισμού του χρήστη, καθώς το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε και οι γραμματικοσυντακτικοί κανόνες που ακολουθούμε φανερώνουν ποιοι είμαστε ή ποιοι θέλουμε να φαινόμαστε. Επίσης κάθε κοινωνική ομάδα έχει τη δική της ιδιόλεκτο και καθένας επιλέγει που ανήκει και ποια γλώσσα χρησιμοποιεί.

Πράγματι, αυτό που, κατά τη γνώμη μου, έχει κυρίως σημασία ,ειδικά στις μέρες μας, είναι να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα ως μέσο αμφισβήτησης, προβληματισμού και γόνιμου διαλόγου. Και το ελληνικό ερωτηματικό είναι το καταλληλότερο σύμβολο για να πετύχουμε κάτι τέτοιο!

Κανέλλα Κρανίτη εκπαιδευτικός: Αν τελικά επικρατήσει το λατινικό ερωτηματικό…

Στο σχολείο δεν παρατηρείται η χρήση του λατινικού ερωτηματικού αντί του ελληνικού. Τα παιδιά ίσως να το χρησιμοποιούν, όταν επικοινωνούν μεταξύ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στα ηλεκτρονικά τους μηνύματα ή στα μηνύματα που ανταλλάσσουν με τα κινητά τους τηλέφωνα. Αυτό όμως γίνεται και με λέξεις ή ολόκληρες φράσεις και συμβαίνει στο πλαίσιο της ανάγκης τους να είναι μέλη μιας ομάδας, όπου θα γίνονται αποδεκτοί, καθώς και της ανάγκης του «ανήκειν» που χαρακτηρίζει αυτές τις ηλικίες. Αν τελικά επικρατήσει το λατινικό ερωτηματικό, αυτό θα γίνει γιατί η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος αφουγκράζεται τους κοινωνικοπολιτισμικούς κραδασμούς της κάθε εποχής, προσαρμόζεται σε αυτούς και μεταλλάσσεται ανάλογα με αυτούς. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι για να σταματήσουμε αυτήν την εξέλιξη, αν και δεν θεωρώ άμεσο αυτόν τον κίνδυνο.

Παναγιώτης Αποστολάτος, Επιμελητής των Εκδόσεων Ιβίσκος: : Η προστασία της ελληνικής γλώσσας είναι ευθύνη όλων μας

Διάφορες ερμηνείες έχουν δοθεί κατά καιρούς προκειμένου να δικαιολογηθεί η χρήση του λατινικού ερωτηματικού αντί του ελληνικού, σε κείμενα ελληνικής γλώσσας. Για κάποιους είναι αισθητικά προτιμότερο, για άλλους αποδίδεται στην ευρεία χρήση των greeklish, για μερικούς αποφεύγεται επειδή έχει ως αποτέλεσμα smiley όταν συνοδεύεται από παρένθεση, για ορισμένους είναι πιο εύκολο κατά την πληκτρολόγηση, ενώ για την πλειονότητα των διαφωνούντων χρησιμοποιείται για να δώσει έμφαση στην ερώτηση.

Παρόλο που για καθεμία από τις παραπάνω «ενστάσεις» υπάρχει τουλάχιστον ισότιμος αντίλογος, ένα είναι το διακύβευμα: να προσπαθήσουμε όλοι μας, ο καθένας από τη δική του θέση και στην κλίμακα που του αναλογεί, να μην επιτρέψουμε αυτή τη «χαλαρή» αποδοχή του λατινικού ερωτηματικού, αλλά να την επισημαίνουμε πάραυτα ως λάθος και να υπογραμμίζουμε την αναγκαιότητα διόρθωσής του. Και πρώτοι απ' όλους το εκπαιδευτικό προσωπικό κάθε βαθμίδας, καθώς και εκείνοι που έχουν την τελική ευθύνη για όσα το κοινό διαβάζει σε κάθε μορφής Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Η προστασία της ελληνικής γλώσσας είναι ευθύνη όλων μας ανεξαιρέτως, όπως θα είναι και ο τυχόν εκφυλισμός της αν οι ίδιοι τον επιτρέψουμε μέσω της «νομιμοποίησης» αντίστοιχων αυθαιρεσιών όπως αυτή του λατινικού ερωτηματικού, οι οποίες βασίζονται σε έωλα επιχειρήματα.