Κάθε φορά… πρώτη φορά! : Οι σχολικές μεταβάσεις των παιδιών

Της Στέλλας Σμπώκου* 

Μετάβαση είναι το πέρασμα από μια γνωστή κατάσταση σε μία άλλη, διαφορετική. Τα παιδιά από μικρά ως την ενηλικίωση, περνούν αρκετές μεταβάσεις είτε για προσωπικούς-οικογενειακούς λόγους είτε για γνωσιακούς-εξελικτικούς. 

Οι μεταβάσεις συνήθως επηρεάζουν τόσο τα παιδιά, όσο και τους γονείς. 

Η πρώτη μετάβαση ενός παιδιού γίνεται από το οικογενειακό περιβάλλον στο σχολικό-νηπιαγωγείο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, σε αυτή την πρώτη μετάβαση κυριαρχεί ο φόβος για το άγνωστο, αυτό όμως μπορεί να μετριαστεί αρκετά με μία πρώτη επίσκεψη στο χώρο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς. 

Ο στόχος αυτής την πρώιμης επίσκεψης είναι να εξοικειωθεί το παιδί τόσο με το χώρο, όσο και με τα πρόσωπα. Είναι σημαντικό να έχει γίνει η κατάλληλη προετοιμασία από το σπίτι, μιλώντας στο παιδί για το τι πρόκειται να κάνει στο χώρο αυτό, πόσες ώρες θα είναι εκεί και ότι θα περάσει πολύ ωραία με τα υπόλοιπα παιδάκια. 

Είναι λογικό το παιδί να φοβάται την πρώτη μέρα χωρίς τους γονείς του, όμως είναι σημαντικό ο γονέας να δείξει σιγουριά και εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς, μεταφέροντας έτσι αυτό το συναίσθημα και στο παιδί.

Η επόμενη μετάβαση είναι από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό,  όπου το παιδί θα πρέπει ήδη να έχει αποκτήσει δεξιότητες, όπως πειθαρχία σε κανονισμούς, και φυσικά να έχει λύσει το θέμα της τουαλέτας. Όπως και στην προηγούμενη μετάβαση, το παιδί είναι καλό να κάνει μια επίσκεψη στο σχολείο για να εξοικειωθεί με το χώρο. Οι γονείς μπορούν μαζί με το παιδί να αγοράσουν τα «σχολικά» του (τσάντα, τετράδια), και να κάνουν την πρώτη του μέρα μια γιορτή. Το παιδί θα αρχίσει να μαθαίνει να έχει μια συγκεκριμένη ρουτίνα-πρόγραμμα φαγητού, ύπνου και διαβάσματος. 

Οι γονείς είναι καλό να είναι δίπλα στα παιδιά, αλλά ταυτόχρονα να τους δίνουν το περιθώριο να μάθουν να διαβάζουν μόνα τους.  Θα πρέπει να έχουν ενημερώσει τους εκπαιδευτικούς για τυχόν δυσκολίες των παιδιών τους και να ενημερώνονται για τυχών άλλες που δεν γνώριζαν. Επίσης, είναι καλό για την αυτοπεποίθηση των παιδιών να ασχοληθούν με μία τουλάχιστον εξωσχολική δραστηριότητα της επιλογής τους. Όμως, επειδή έχουν την τάση να εγκαταλείπουν κάτι που τα δυσκολεύει ή είναι απαιτητικό, θα πρέπει να τονισθεί ότι θα διαρκέσει όλη τη χρονιά. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η επιβράβευση είναι κάτι πολύ σημαντικό για τα παιδιά, τόσο για την επιτυχία, όσο και για την προσπάθεια.  

Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο είναι πιο αγχώδης και τρομακτική για τα παιδιά που έχουν παρουσιάσει δυσκολίες στο Δημοτικό. Όμως, η πρώτη μέρα στο Γυμνάσιο είναι περισσότερο μια γιορτή μεγαλώματος και περάσματος στην επόμενη εξελικτική βαθμίδα. Συνήθως, το παιδί έχει κάποια οικεία πρόσωπα και έτσι δεν αισθάνεται μοναξιά σαν αυτή της πρώτης μέρας του Δημοτικού. Στα τρία έτη του Γυμνασίου μαθαίνει να είναι πιο οργανωτικό όσον αφορά το χρόνο και το διάβασμά του. Έτσι, έχοντας τις κατάλληλες βάσεις στον τρόπο διαβάσματος και στις γνώσεις του γενικότερα, ο έφηβος αργότερα μεταβαίνει πιο ομαλά στο Λύκειο.  

Το Λύκειο είναι πολύ απαιτητικό καθώς ο έφηβος υφίσταται την πίεση του σχολείου, του φροντιστηρίου και πιθανών εξωσχολικών δραστηριοτήτων, που σε συνδυασμό με την περίοδο της εφηβείας και το «πάρτι ορμονών» που γίνεται στο σώμα του δημιουργούν έντονη πίεση και ξεσπάσματα που πολλές φορές ούτε ο ίδιος ο έφηβος ούτε και οι γονείς μπορούν να διαχειρισθούν.

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι κάθε μετάβαση έχει τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες της, όμως μια καλή σχέση και επικοινωνία γονέα-παιδιού μπορεί να δώσει στο παιδί τα εφόδια που χρειάζεται για να προσαρμοσθεί στο νέο περιβάλλον. 

*Η Στέλλα Σμπώκου είναι Κοινωνιολόγος – Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Εθελόντρια στη Γραμμή 115 25 και το Συμβουλευτικό Κέντρο για μητέρες, γονείς, παιδιά & εφήβους «Μαζί για το παιδί»