96 χρόνια από την δολοφονία των Προσκόπων της Μικράς Ασίας

Του Θεοφάνη Μαλκίδη

Η Γενοκτονία των Ελλήνων αποτελεί μία από πιο τις θλιβερές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Μία  περίοδος από τις  πιο τραγικές για τον ανθρώπινο βίο, όπου η  ζωή έχασε κάθε αξία και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι απώλεσαν ότι πιο πολυτιμότερο είχαν.

Υπάρχουν πολλές παραμέτρους και συνιστώσες της Γενοκτονίας, οι οποίες όχι μόνο είναι άγνωστες, αλλά και για πολλά  χρόνια αποσιωπήθηκαν, έμειναν στο περιθώριο. Όπως η μαζική σφαγή των προσκόπων , των νέων ανθρώπων στο Αιδίνιο, στα Σώκια στην Κάτω Παναγιά.

Ο ιδρυτής του προσκοπισμού Μπέιντεν Πάουελ είχε πει σχετικά τα εξής : «Η θυσία των Ελλήνων Προσκόπων του Αϊδινίου αποτελεί μοναδικό παράδειγμα στον Προσκοπισμό όλου του κόσμου. Οι ηρωικοί Πρόσκοποι επισφράγισαν με το αίμα τους τα ιδανικά της αγάπης των για την πατρίδα και  για την ελευθερία».

Στο Αιδίνιο, τακτικός στρατός και άτακτοι (τσέτες) δολοφόνησαν δύο χιλιάδες Έλληνες της πόλης, αφήνοντας πίσω τους την ολοκληρωτική καταστροφή. Δολοφονίες, λεηλασίες, βιασμοί, καταστροφή κάθε ελληνικής πολιτισμικής παρουσίας. Μέθοδος την οποία  επέλεξαν να ακολουθήσουν ως πρόγραμμα μαζικής εξαφάνισης ανθρώπων λίγα χρόνια αργότερα οι Ναζί, στους απογόνους των διασωθέντων Ελλήνων. Από το Δίστομο και τα Καλάβρυτα, μέχρι τα Κερδύλια, τους Πύργους και το Μεσόβουνο.

Ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες που δολοφονήθηκαν τον Ιούνιο του 1919, δολοφονήθηκαν και πρόσκοποι, οι οποίοι συντέλεσαν  οι σημαντικά στην παρουσία του Ελληνισμού στην περιοχή. Στη Μικρά Ασία νέοι άνθρωποι, πρόσκοποι στο Αιδίνιο, στην Κάτω Παναγιά και στα Σώκια έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας.

Οι πρόσκοποι του Αιδινίου, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει δύο προσκοπικές ομάδες, οι οποίες απέμειναν στην πόλη, για να υπερασπίσουν  τους Έλληνες. Οι πρόσκοποι του Αιδινίου δολοφονήθηκαν όλοι, μετά από φρικτά βασανιστήρια, από τους Τούρκους.
Τον Νίκο Αυγερίδη του έβγαλαν τα μάτια, τον Φιλοκτήτη Αργυράκη τον έγδαραν, τον 19 χρονο Μίνω Βεινόγλου τον αποκεφάλισαν με σκουριασμένο μαχαίρι,  τους λοιπούς τους λογχίζουν και τους κατακρεουργούν.Ανάμεσά στους δολοφόνους και ο αρχηγός των Τούρκων προσκόπων και
 μετέπειτα πρωθυπουργός στα Σεπτεμβριανά του 1955, όταν εξαφανίστηκε ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης, Αντνάν Μεντερές!

Στα Σώκια το Μάιο του 1919 ιδρύεται η προσκοπική ομάδα με αρχηγό τον εκκλησιαστικό επίτροπο Χρ. Χριστίδη, ο οποίος δημιούργησε και προσκοπική μπάντα. Οι πρόσκοποι και εδώ πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στα ελληνικά στρατεύματα ως οδηγοί, ταχυδρόμοι, τραυματιοφορείς, γραφείς. Στην ανάπτυξη  του προσκοπισμού συνέβαλε και ο παπάς Δημήτρης Οικονόμου με τα πατριωτικά του κηρύγματα και τις προτροπές του για στράτευση των νέων στον προσκοπισμό. Όμως στα Σώκια, πριν προλάβει να μπει ο ελληνικός στρατός έχουμε κατάληψη της πόλης από τους Ιταλούς, που παρέμειναν μέχρι και τον Απρίλιο του 1922, και μόνον για μικρό διάστημα (Απρίλιο - Αύγουστο του 1922) παρέμεινε υπό ελληνική κυριαρχία. Οι Τούρκοι της περιοχής παρακολουθούσαν με καχυποψία τις κινήσεις των νεαρών πρόσκοπων, καθώς και των μελών της Επιτροπής, γονέων και φίλων. Τη Μεγάλη Παρασκευή του 1921, ενώ ψαλλόταν ο Επιτάφιος, οι Τούρκοι συνέλαβαν πολλούς, μεταξύ των οποίων και νεαρούς πρόσκοπους. Τους έσυραν στο δικαστήριο ως εγκληματίες, τους καταδίκασαν και τους φυλάκισαν σε σκοτεινά υπόγεια, υπό την ανοχή των Ιταλών, μέχρι τις 8 Απριλίου 1922.

 Τα μεσάνυχτα 8 με 9 Απριλίου τους έβγαλαν από τα μπουντρούμια και αλυσόδετους τους οδήγησαν στα βουνά, στα καταφύγια των ληστοσυμμοριτών. Στην διαδρομή, οι Τούρκοι προέβησαν σε ξυλοδαρμούς, στερήσεις και αλλά μαρτυρία. Όταν στις 9 Απριλίου μπήκε ο ελληνικός στρατός, βρέθηκε προ τελεσμένων. Προέβη σε καταδίωξη των Τούρκων Τσετών προκειμένου να απελευθερώσει τους Σωκιανούς αιχμαλώτους. Δυστυχώς, από τους 78 ομήρους, άλλους είχαν κατασφάξει και άλλους τους έδωσαν ως δούλους σε τούρκικες οικογένειες. Ελάχιστοι διασώθηκαν με έντονα τα σημάδια της τούρκικης βαρβαρότητας.

Στην Κάτω Παναγιά, απέναντι από τη Χίο, το Μάιο του 1919 ιδρύθηκε μια προσκοπική ομάδα με 42 παιδιά. Τοπικός έφορος (και ιδρυτής) Εμμανουήλ Μανθεάκης και αρχηγός Περικλής Παπαχατζηδάκης. 

Οι πρόσκοποι ενθουσιώδεις και με καμάρι παρήλαυναν. στην πόλη τραγουδώντας εθνικά τραγούδια, που ενδυνάμωναν τον πατριωτισμό των κατοίκων. Είχαν συστήσει ομάδα πυρόσβεσης και προέβαιναν σε δασώσεις κυρίως ελαιοδέντρων. Συμμετείχαν σε εράνους, γιορτές κοινότητας και της εκκλησίας. Ωστόσο η Κάτω Παναγιά, υπήρξε ένας ακόμη τόπος μαρτυρίου για τους έλληνες πρόσκοπους. Γιατί και εδώ οι Τσέτες έδειξαν τη βαρβαρότητα τους. Από το βιβλίο του Συλλόγου με τίτλο: "Πενήντα χρόνια του ζεριζωμού"(1922 - 1972), καταγράφουμε ένα απόσπασμα:

"Με την πρώτη εμφάνιση τους στο χωριό, οι ληστοσυμμορίτες εξαπολύουν πρωτοφανή τρομοκρατία. Λεηλασίες, σφαγές, βιασμοί και βρησμοί παντού. Ξεχωρίζουν και συλλαμβάνουν τους δυο ιερείς, το δάσκαλο και τους πρόσκοπους, που θα υποστούν θάνατο από μαρτύρια. Τον παπα-Κουρμπά και τον παπα-Νικολή τους κομματιάζουν και τους κρεμάνε στα τσιγκέλια των σφαγίων του Τσεσμέ. Το δάσκαλο Ιωάννη Θεονίδη, τον ποιητή Αρσένιο Σάρικα και τους αθώους πρόσκοπους… τους υποβάλλουν σε απερίγραπτα μαρτυρία και τους θανατώνουν με μοναδική κατηγορία ότι ήταν πρόσκοποι. Όσοι Κατωπαναγιουσήδες επέζησαν από το δράμα του Αυγούστου το 1922, έχουν να λένε και να θυμούνται ότι τα τραγικότερα θύματα ιστορικής λαίλαπας ήταν οι ανήλικοι πρόσκοποι".

Ο παρακάτω κατάλογος δίνει τα ονόματα των δολοφονηθέντων Προσκόπων του Αιδινίου και των Σωκίων:

ΑΪΔΙΝΙ

1. Νικόλαος Αυγερίδης (Ιδρυτής και Τ.Ε.)2. Επαμεινώντας Αναστασιάδης (μέλος Τ.Ε.) 3. Μιχαήλ Τσοχατζής
(μέλος Τ.Ε.) 4. Φιλοκτήτης Αργυράκης (Αρχηγός 1ης Ο.Π.) 5. Μίνως Βεϊνόγλου (Αρχηγός 2ης Ο.Π.) 6. Αιμίλιος Παπαδόπουλος (Αρχηγός 3ης
 Ο.Π.)και οι πρόσκοποι:7. Ιωάννης Αβραάμ 8. Κωνσταντίνος Ανδρεάδης 9. Ηρακλής Αντωνίου 10. Δήμος Αραδούλης 11. Γεώργιος
 Θεοδώρου 12. Βασίλειος Ιωάννου 13. Γεώργιος Ιωάννου 14. Χρυσόστομος Κανάτας 15. Γεώργιος Καραγιαννόπουλος16. Δήμος
 Καραμαούνας 17. Δημήτριος Κουγιουμτζής 18. Κυριάκος Μανθόπουλος 19. Εμμανουήλ Μαρινάκης 20. Ευδόκιμος Μιναρεδζόγλου 21.
Θεοδόσιος Μιναρεδζόγλου 22. Νικόλαος Μιναρεδζόγλου 23. Γεώργιος Νικητόπουλος 24. Κωνσταντίνος Νομικός 25. Γεώργιος Παναγής 26.
Γεώργιος Παπαδάκης 27. Δημήτριος Πρωτοψάλτης 28. Πλάτων Σαμιωτάκης 29. Δημοσθένης Σακελλαρίδης 30. Μάνθος Τσοχατζής 31.
Ευστάθιος Χριστοδούλου

ΣΩΚΙΑ

1. Χρήστος Χριστίδης (Αρχηγός)και οι πρόσκοποι 2. Γιώργος Βενέτος 3. Βασίλειος Γεωργιάδης 4.
Δημήτριος Καραμηνάς 5. Θρασύβουλος Καραμηνάς 6. Δημήτριος Μελάς 7. Ευστράτιος Ματθαίου 8. Ιωάννης Στολίδης 9. Γεώργιος
 Σαβράκης 10. Βασίλειος Χαραλάμπους 11. Γεώργιος Χαραλάμπους 12. Γεώργιος Χατζημιχαήλ 13. Κωνσταντίνος Χειμωνίδης

Ως ένδειξη τιμής προς τους νέους αυτούς ανθρώπους που θυσιάστηκαν, παρότι ο προσκοπισμός ενώνει και δεν είναι μέσο βίας και  εκδίκησης, προσκοπικές ομάδες μπορούν να αναλάβουν σχετικές πρωτοβουλίες, αφιερώνοντας κάθε Ιούνιο εκδηλώσεις ανάδειξης του  συγκεκριμένου τραγικού συμβάντος. Επίσης, προσκοπικά τμήματα μπορούν να λάβουν ονόματα προσκόπων- θυμάτων της Γενοκτονίας για να θυμίζουν στις επόμενες γενιές, τους σημαντικούς αυτούς ανθρώπους, οι οποίοι σε νεαρή ηλικία έχασαν τη ζωή τους, ενώ εκδηλώσεις ονοματοδοσίας μπορούν να πραγματοποιήσουν προσφυγικοί Δήμοι. 

Οι προτεινόμενες αυτές ενέργειες, διασώζουν ένα μέρος της  συλλογικής μας μνήμης και μεταφέρουν στους προσκόπους και στους νέους, υγιή πρότυπα ανθρώπων που προσέφεραν τη ζωή τους για το  ιδανικό της ελευθερίας.